IJslanders socializen in een lekker heet bad

Het is een koude dag in Akureyri, op de grens van de winter en de lente. Op straat is het rustig in de stad in Noord-IJsland en ook in de cafés en lunchrooms is weinig reuring. Maar terwijl langs de straten nog metershoge sneeuwwallen liggen opgetast, is het in het lokale openluchtzwembad een drukte van jewelste. Tieners amuseren zich flirtend bij de glijbanen, terwijl jonge gezinnen zijn neergestreken in het pierenbad. In de immense hot tub zitten tientallen bezoekers van alle leeftijden dij aan dij te genieten van het warme water. Waarom gaan IJslanders zo graag naar het zwembad? Een IJslandse bezoeker grinnikt om de vraag: "Kijk om je heen. In een land waar het zo vaak koud is, is het gewoon lekker om in het warme water te zitten."

Historie

Voor vrijwel elk zwembad geldt dat de hot tub als het sociale hart functioneert. Hier komen bewoners dagelijks samen om het leven en de laatste politieke ontwikkelingen door te nemen. Want wat het café in Nederland is, is het zwembad in IJsland.

Het is een van de redenen waarom IJsland zo'n rijke zwembadcultuur heeft. Die traditie gaat vele eeuwen terug. Verwijzingen naar het gebruik van heetwaterbronnen komen al voor in de oude sagen van het land. Zo weten we dat de beroemde schrijver Snorri Sturluson (1179 -1241) een voorloper van een hot tub voor zich liet bouwen.

Vanaf het moment dat IJsland een vissersnatie werd, ontstond ook het besef dat iedereen moest kunnen zwemmen. Zo begon men in de negentiende eeuw met het geven van zwemlessen en aan het begin van de twintigste eeuw met het bouwen van zwembaden. Kinderen krijgen van hun zesde tot hun zestiende zwemles en het is verplicht om je zwemdiploma's te halen.

Tegenwoordig heeft vrijwel elk IJslands dorp een zwembad. Op een inwoneraantal van 330.000 telt het land maar liefst 170 zwembaden. De baden hebben bovendien allerlei faciliteiten om het leven van de zwemmer makkelijker te maken, zoals een mini-centrifuge die het badpak in een wip droog slingert. Of een parkeerplaats voor kinderwagens, waar ouders hun kinderen kunnen stallen terwijl ze zwemmen. En zoals onze dagbladen restaurantrecensies hebben, staan in de Engelstalige The Reykjavik Grapevine recensies van zwembaden.

Geothermisch

Vrijwel alle zwembaden zijn in de open lucht, dankzij het warme geothermale water dat wordt opgepompt om de baden te verwarmen. Die ongelimiteerde aanvoer van warm water maakt dat de IJslanders het hele jaar door openlucht zwembaden frequenteren, ook gedurende de koude en donkere wintermaanden.

Het is een van de redenen waarom IJslanders zo graag naar het zwembad gaan weet Karen María Jónsdóttir. Ze is het hoofd van het Toerismecentrum van Reykjavik en bezoekt zelf dagelijks het zwembad. "Het is belangrijk voor ons dat je in de buitenlucht kunt zwemmen. Ook in de winter als we weinig buiten komen. Dankzij het geothermale water kun je zelfs als het vriest en sneeuwt buiten zwemmen. Of in de hot tub zitten terwijl je naar de sterren kijkt of naar het noorderlicht. Je zou natuurlijk ook naar de sportschool kunnen gaan, maar dan zit je weer binnen."

Sociale functie

Volgens Jónsdóttir is de populariteit van de IJslandse zwembaden een optelsom van factoren. "Het speelt natuurlijk ook mee dat zwemmen gezond is én dat zwembaden een sociale functie vervullen. Veel IJslanders gaan voor of na het werk naar het zwembad en ze komen samen in de hot tubs om het leven door te nemen. De gesprekken gaan over politiek of sociale onderwerpen. Het bijzondere is dat iedereen aan die gesprekken kan meedoen. Je hoeft elkaar niet te kennen. Waarom we die onderwerpen niet in een bar bespreken? In een bar heb je toch een ander soort gesprekken. En voor bars geldt dat je er vaak heengaat met een groep vrienden. Terwijl in de hot tubs in de zwembaden iedereen welkom is en met elkaar kan praten, ook als je elkaar niet kent. En je ontmoet er alle lagen van de bevolking. Zo kun je in het Vesturbaejarlaug-zwembad in Reykjavik onze nieuwe president Guðni Thorlacius Jóhannesson of zangeres Björk tegenkomen."

In het Laugardalslaug-zwembad in Reykjavik bevestigt een medezwemmer de belangrijke sociale functie van de hot tubs. "Sommige mensen gaan elke dag op hetzelfde tijdstip naar het zwembad en voeren gesprekken in de hot tub. Zo ontstaan nieuwe vriendengroepen." Dat het zwembad een ontmoetingsplaats is, blijkt ook bij een bezoek aan het Vesturbæjarlaug-zwembad in een rustige wijk van Reykjavik. In de hot tub zoeken moeders met kinderen elkaar op en wisselen de laatste nieuwtjes uit. Anderen hangen tegen de rand van het bad en genieten in de namiddagzon van het warme water.

Wie een zwembad op IJsland bezoekt moet er wel rekening mee houden dat er andere hygiëne-regels gelden dan in Nederland. Omdat IJslandse zwembaden veel minder chloor aan het water toevoegen dan zwembaden in andere landen is het verplicht om voor het baden naakt te douchen en de intieme lichaamsdelen met zeep te wassen. Dat blijkt even wennen voor twee Amerikaanse toeristes in het Laugardalslaug-zwembad. Zij krijgen bijna een toeval als ze horen dat ze naakt moeten douchen en schieten uiteindelijk elkaar afschermend haastig onder de douche. Toch raadt Jónsdóttir toeristen een bezoekje aan een zwembad aan. "Als je IJslanders wilt ontmoeten, dan doe je dat in het zwembad. Daar tref je ons op ons best."

De mooiste zwembaden van IJsland

Een overzicht van alle zwembaden in IJsland is te vinden op de website Swimminginiceland.com. Tijdens het Winter Light Festival in februari, zijn veel baden in Reykjavik tot middernacht open en worden er activiteiten georganiseerd.

In Reykjavik is een bezoekje aan Laugardalslaug, het grootste zwembad van de stad, aan te bevelen. Het heeft een vijftigmeter-bad, een gedeelte voor kinderen en een hele reeks hot tubs met oplopende watertemperaturen. Ook het zwembad van Vesturbaejarlaug is een aanrader. Het is een rustig buurtzwembad, dat in een wijk met veel leuke restaurants ligt.

Het mooiste zwembad van het land is wellicht Seljavallalaug. Het honderd jaar oude zwembad ligt in een verborgen vallei aan de zuidkust.