Humor een goed wapen tegen stress
Wie bij het lachen alleen de mondspieren gebruikt, lacht niet écht. Daarvoor moeten ook de kraaienpoten zichtbaar zijn, zegt gezondheidspsycholoog Sibe Doosje (1956). Hij promoveert volgende week aan de Universiteit Utrecht op het gebruik van humor bij stressvolle situaties op de werkvloer.
Kunt u uitleggen wat humor is?
„Humor kan vele vormen aannemen en verschilt per individu. De definitie waar ik me het meest in kan vinden, heb ik van een clown. Hij omschreef humor als een ’acceptabele fout’. Voorbeeld: Als een piloot net een vliegtuig weet te redden van neerstorten, is de fout acceptabel en al snel onderwerp voor een grap. Als het vliegtuig wel neerstort, is het een ’niet-acceptabele fout’. Denk ook aan het tv-programma ’America’s Funniest Home Video’s’. Men lacht daar meestal pas als duidelijk is dat niemand gewond is. Humor is meestal gebaseerd op ellende die niet té ellendig is, maar ellendig genoeg om te gebruiken als grap.”
Humor en ellende lijken tegenpolen.
„Ze zijn het niet. Humor wordt vaak gebruikt om met stress en ellende om te gaan. Het is een vorm van coping. Wat ik tijdens een cursus voor stand-up comedian leerde, was dat je moet beginnen met iets wat je heel vervelend vindt. Met een grap kun je het nare verhullen en zelfs verbergen wie je bent. Humor kan een overlevingsstrategie zijn. Maar wie te veel grappen maakt, wordt niet serieus genomen.”
U bent gezondheidspsycholoog. Wat is het effect van humor?
„Humor heeft weinig invloed op de fysieke gezondheid maar kan veel betekenen voor de mentale gezondheid. Er is onder medici altijd meer aandacht geweest voor ziekten en negatieve emoties. Er valt natuurlijk veel beter te maken, maar het is ook interessant om te weten hoe en waarom we gezond zijn. Daar gaat mijn onderzoek over: het effect van humor op stress, ziekte en het burn-outsyndroom.”
Verschilt humor eigenlijk per werkvloer?
„Ja. Kantoorhumor gaat over deadlines, computers en assistentes. Humor van ambulancepersoneel gaat over dramatische situaties van leven en dood. Voor buitenstaanders lijken grappen over ziekten of patiënten vaak cynisch, maar het is goed dat het gebeurt. Beroepshumor versterkt de onderliggende band van collega’s. Het werkt als een schild tegen de buitenwereld en gaat om in- en uitsluiting.”
Kunt u tot slot nog een mop vertellen?
„Ik ben slecht in moppen vertellen, maar kan wel de mop vertellen die wereldwijd als het grappigst wordt gezien: Twee jagers lopen in een woud. Een van hen is gewond. De ander belt de hulpdienst. Hij vraagt hoe hij zijn vriend kan helpen. ’Je moet eerst zeker weten of hij dood is of niet’, zegt de hulpverlener aan de telefoon. Aan de andere kant van de lijn hoort ze plotseling een harde knal. De jager heeft zijn vriend doodgeschoten en zegt: ’Ik weet zeker dat hij dood is. Wat nu?’”
