Hoogbegaafd? Vind dan maar een vak dat niet verveelt

Hoeveel mensen er zo slim zijn als zij? Floor Sietsma (22) heeft geen idee. Sietsma is zó begaafd dat de onderzoekers na de meting van een IQ van 156 maar gestopt zijn met meten. Op haar twaalfde ging ze naar de universiteit om informatica en wiskunde te studeren. Op haar twintigste was ze gepromoveerd in de logica, "de meest abstracte vorm van informatica".

Ze was de jongste student ooit en kwam eigenlijk in haar studie nooit andere jonge studenten, kinderen eigenlijk, tegen. Zijn ze er op andere faculteiten? Internationaal? Sietsma weet het niet, en zoekt hen ook niet op. "Ik ben wel eens naar een bijeenkomst van een hoogbegaafdenvereniging geweest. Maar ja, ook daar val ik eigenlijk weer buiten."

Twee soorten denkers
Er was één plek waar ze zich wel helemaal thuis voelde: het Centrum voor Wiskunde en Informatica, waar Sietsma promoveerde. "Daar is iedereen slim. En ook al zijn ook daar verschillen in intelligentie: mijn collega's waren er altijd verrast als je iets zei wat ze niet begrepen. Ze vroegen net zo lang door tot ze het doorhadden. In mijn beleving heb je twee soorten denkers: convergente denkers, die alle informatie die ze krijgen meteen inpassen in hun eigen wereldbeeld. En divergente denkers, die hun wereldbeeld met nieuwe informatie juist uitbreiden. Met die laatsten vind ik het het prettigst omgaan."

Floor Sietsma's toekomst lijkt niet te liggen in de wetenschap waarvoor ze zo'n buitengewone aanleg heeft. "Voor mij werd het vinden van wetenschappelijk bewijs uiteindelijk ook een routine. Ik haalde er geen voldoening meer uit. Ik zoek werk dat wat praktischer is dan de abstracte wiskunde. Mijn collega's vonden het jammer dat ik vertrok. Iemand zei: wat zonde dat jouw brein voor de wetenschap verloren gaat! Maar ik wil meer onder de mensen zijn."

Haar wapenfeit van 'jongste Nederlandse student ooit' drukt wel een beetje op Sietsma's eigen toekomstbeeld. Wat moet je met je loopbaan als je zo intelligent bent dat je eigenlijk alles kunt, maar ook snel ergens genoeg van hebt? Hoe moet je bovendien je talenten inzetten zodat je ze optimaal benut? Welke belofte ga je inlossen?

Bevrediging
Floor Sietsma zegt er best wel over te piekeren. "De slimste mensen die ik ken, werken allemaal aan de universiteit. Voor hen is de intellectuele uitdaging het allerbelangrijkste in hun carrière. Iedere keer als ze een wetenschappelijk bewijs kunnen leveren, geeft ze dat bevrediging. Een topfunctie bij een groot bedrijf of maatschappelijke status ambiëren deze écht intelligente mensen niet."

Sietsma vraagt zich af of die maatschappelijke status voor haar wel een rol speelt. Voorlopig probeert ze vooral van betekenis te kunnen zijn voor anderen. Tijdens haar promotieonderzoek begon Sietsma aan een derde studie: pedagogische wetenschappen. Bovendien volgde ze een opleiding tot coach.

"Ik begon toen al iets van mijn motivatie voor de wiskunde te verliezen. Ik zocht naar een meer praktische rol. Daarbij zou ik ook meer gebruik willen maken van mijn gevoelige kant. Net als veel andere hoogbegaafden denk ik dat ik beschik over een verhoogde sensitiviteit. Ik voel mensen meestal goed aan."

Als orthopedagoog zou ze iets kunnen bieden wat ze zelf als kind te weinig heeft gehad: begeleiding bij psychische problemen. "Vanaf de kleuterklas was mijn eigen schooltijd al heel erg moeilijk. Mijn intelligentie werd door de school niet erkend. Mijn moeder, die ook hoogbegaafd is, trok aan de bel. Maar mijn Amstelveense basisschool weigerde te accepteren dat ik zo snel leer. Op school werd ik jarenlang gepest. Iedere zondagavond had ik buikpijn dat ik de volgende dag naar school moest. Ik zei tegen mijn moeder: als het leven zo is, dan hoeft het voor mij niet. Ik was zeer depressief. Uiteindelijk ben ik getest op intelligentie en konden ze er niet meer omheen.

Vlag hijsen
"Op mijn tiende kon ik naar de middelbare school. Het ging daar eerst wel beter met klasgenoten. Maar op een dag was er een lustrum en toen hadden ze bedacht dat de jongste leerling van de school en de oudste leraar samen de vlag mochten hijsen. Dat was ik dus, die jongste. Vanaf dat moment was het weer helemaal mis. Het pesten begon opnieuw. Na driekwart jaar heeft mijn moeder me ook daar van school gehaald en heb ik in ongeveer een jaar tijd alle zes de klassen onder haar begeleiding doorlopen. Toen kon ik eindelijk naar de universiteit."

Teruggrijpen op haar eigen jeugd, dat wil Sietsma eigenlijk ook weer niet. "Het is vooral de psychologie die me interesseert: de angsten, de gedragsproblemen. Het gaat me niet alleen om hoogbegaafden. Soms komen ouders van slimme kinderen me om advies vragen. Het gekke is dat ik dan eigenlijk nooit zo goed weet wat ik moet zeggen. Ieder heeft toch zijn eigen pad.

"Er zijn natuurlijk vaak sociale problemen met hoogbegaafden. Klassen overslaan is niet altijd een oplossing, maar soms ook wel. Ikzelf was heel blij dat ik uiteindelijk op mijn eigen tempo kon doorleren. Ik denk dat ouders vooral aandacht moeten hebben voor de situatie van hun kind op school. Ze moeten voorkomen dat hun kind vastloopt, want dat gebeurt veel te vaak met hoogbegaafden."

Nog steeds praten Sietsma en haar moeder over wat voor haar een vak zou kunnen zijn dat blijft boeien en nooit verveelt. "Vooralsnog richt ik me op de psychologie. Alhoewel, de informatica... Toch ook wel heel interessant. Een baan als projectleider in de ict? Voor nu vind ik het coachen heel erg leuk om te doen, en het werken als zelfstandige bevalt me prima. Waar het verder toe leidt, weet ik nog niet. Ik moet er misschien maar van uitgaan dat ik veel verschillende dingen ga doen in mijn leven. Het grote voordeel is dat ik me maar een paar maanden met een stapel boeken hoef op te sluiten om een studie onder de knie krijgen."