Hoofdrol in verzet voor drie vrouwen
In Trouw van zaterdag stelde Niod-directeur Marjan Schwegman dat de rol van vrouwen in het Nederlandse verzet door historici bijna geheel buiten de geschiedenisboeken is gehouden. Vrouwen die leiding gaven in de illegaliteit zonder dat Nederlanders dat wisten. Trouw zet de drie belangrijkste vast op een rij.
Esmée van Eeghen 1918-1944
Over de rol van Esmée van Eeghen raakte het verzet lange tijd niet uitgepraat. Dan ging het zelden over haar daden in de illegaliteit, maar over de verhouding die zij in de lente van 1944 begon met Wehrmacht-officier Hans Schmälzlein. Dat gebeurde trouwens hoogst waarschijnlijk omdat het verzet wilde dat zij gebruik maakte van haar vrouwelijke schoonheid en bij de Sicherheitsdienst (SD) infiltreerde.
In het Friese verzet werkte zij op voet van gelijkheid met de knokploegleider Krijn van der Helm. Natuurlijk bezorgde zij bonnen en identiteitspapieren bij onderduikers, maar ze vervoerde ook wapens en munitie. Zij deed ook mee aan gewapende overvallen. Uiteindelijk kwam de SD achter haar rol in het verzet en is Van Eeghen door twee Nederlandse SD'ers geliquideerd.
Na de oorlog werd haar rol in het verzet door medeverzetsstrijder en geschiedschrijver Pieter Wijbenga gereduceerd tot die van koerierster.
undefined
Marie Anne Tellegen 1893-1976
Na de oorlog was wel bekend dat 'Juffrouw Tellegen', die zo invloedrijke directeur van het Kabinet der Koningin, tijdens de bezetting Dr. Max was geweest. Wat zij nu precies onder die schuilnaam had gedaan, bleef altijd onduidelijk. Haar activiteiten als rechterhand van eerst Wilhelmina en later Juliana werden interessanter gevonden.
Tot in 2014 oud-journalist Wim Weenink haar biografie schreef. Hij liet zien dat haar huis aan de Maliebaan in Utrecht, vlak naast het hoofdgebouw van de SD, een knooppunt was geweest van de illegaliteit. Haar aandeel begon met het onderbrengen van Joodse kinderen. Later leidde zij de verspreiding van verzetskrant Vrij Nederland in de provincie Utrecht.
Uiteindelijk werd Tellegen ook gevraagd om in februari 1944 toe te treden tot de leiding van het Nationaal Comité van Verzet. Vanuit deze organisatie speelde zij een grote rol bij de organisatie van de spoorwegstaking in september 1944.
undefined
Frieda Belinfante 1904-1995
Zij was voor de oorlog de eerste vrouwelijke dirigent die voor een professioneel orkest stond. Haar carrière in de muziek brak ze bij het uitbreken van de oorlog af en ze stapte in het verzet. Belinfante was goed in het vervalsen van persoonsbewijzen en hielp bij het vinden van onderduikadressen voor Joden.
Via sociëteit De Kring kwam zij in contact met het kunstenaarsverzet. Belinfante moest onder meer het fonds beheren dat was bestemd voor kunstenaars die hadden geweigerd zich aan te sluiten bij de Kultuurkamer.
Samen met onder anderen Willem Arondeus en Willem Sandberg smeedde zij het plan om een aanslag te plegen op het Amsterdamse bevolkingsregister. Toen puntje bij paaltje kwam vond de groep dat zo'n overval toch mannenwerk was en moest zij tandenknarsend thuisblijven.
Na de oorlog leek niemand haar meer te kennen en emigreerde zij naar de VS. Ze heeft nooit haar aandeel in het verzet naar buiten gebracht. Veel historici lieten dat zo. Dat veranderde pas met de biografie die Toni Boumans dit jaar publiceerde.
undefined
