Homo's in Zuidoost-Azië zitten klem

Net als in enkele omringende landen is 'sodomie' in Maleisië bij wet verboden: er staat maximaal twintig jaar celstraf op, eventueel aangevuld met zweepslagen. Dat komt niet doordat Maleisië een overwegend islamitisch land is, waar islam de staatsgodsdienst is en in alle staten sharia-rechtbanken de islamitische mores hoog houden. Het verbod op 'tegennatuurlijke seks' staat in artikel 377 van het Maleisische Wetboek van Strafrecht, een seculier document dat nog stamt uit de tijd dat Maleisië een Britse kolonie was.

Artikel 377
Maleisië is niet het enige land in de regio met deze erfenis van de Britten. Artikel 377 is een fenomeen op zich, terug te vinden in verschillende wetboeken - van Myanmar, Maleisië en Singapore tot Brunei. Het vooruitzicht dat het koloniale artikel snel verdwijnt, is er in geen van deze landen, waar conservatieve sentimenten - islamitisch, boeddhistisch of christelijk - de boventoon voeren.

Op zich hebben homoseksuelen in Singapore en zelfs in Maleisië niet veel te vrezen van de wet: artikel 377 wordt er de laatste jaren zelden of nooit toegepast, en op veel plekken bestaat een levendige gay scene. Een homopositief geluid klinkt onder liberalen steeds luider, stelt de Indonesische activist Dédé Oetomo. Tegelijkertijd ziet hij dat ook de homofobie groter wordt: overal in de regio zijn conservatieve elementen politiek en maatschappelijk in opkomst, en is er óók een trend richting nog strengere wetten.

Afgelopen jaar kregen homo-activisten in de regio daardoor flinke tegenslagen. In Singapore, waar de jaarlijkse gay pride veel mensen trekt en er ruimte leek voor liberalisering van de wetgeving, volgde juist stilstand. In oktober verwierpen rechters van het Hooggerechtshof een verzoek om artikel 377 af te schaffen. In de stadstaat werd die wet in 2007 al aangepast, waardoor 'tegennatuurlijke' seks tussen hetero's er nu toegestaan is. Twee mannen die al zestien jaar een relatie hebben en om een soortgelijke verandering vroegen voor homo's, kregen echter nul op het rekest.

Sharia-rechtbanken
De zaak-Anwar, veelal als politiek proces gezien, laat zien dat er ook in Maleisië nog altijd (of wéér) ruimte is om mensen vanwege homoseksualiteit te vervolgen. Bovendien is de sfeer in overwegend islamitische gebieden van het land niet erg homo-vriendelijk, en neemt de invloed van lokale sharia-rechtbanken er toe. Die mogen zich officieel alleen over 'islamitische misdaden' als gokken en alcoholgebruik uitspreken en niet over federale misdaden (zoals homoseksualiteit), maar ze doen het laatste soms toch, aldus rechtsgeleerde Shad Faruqi.

In Indonesië is iets soortgelijks aan de hand. Op zich is dat een lichtend baken in de regio, als enig overwegend islamitisch land waar homoseksualiteit legaal is. Maar ook hier vormt islamisering een probleem voor homo's. In de provincie Atjeh geldt (sinds 1999) de islamitische wetgeving, ook voor het strafrecht, en bepaalden de autoriteiten in oktober dat er op homoseksuele handelingen honderd zweepslagen of maximaal honderd maanden celstraf komen te staan. Ook in sommige andere provincies bestaan lokale verordeningen die homoseksualiteit veroordelen.

Waar een toenemende invloed van de islamitische wetgeving en een wens bij politici om zich als goede moslim te profileren uiteindelijk op kunnen uitlopen, weten ze inmiddels in oliestaatje Brunei. Daar vulde de sultan vorig jaar de Britse wetten aan met een strikte interpretatie van de sharia. Daardoor staat er vanaf dit jaar de doodstraf door steniging op homoseksuele handelingen.