Hoe reageert Saoedi-Arabië op stickeractie Wilders?
Vaardigt Saoedi-Arabië sancties uit tegen Nederland na de stickeractie van Geert Wilders tegen de islam? Volgens Saoedische media is dat al gebeurd. Maar minister Timmermans en de Nederlandse bedrijven die belangen hebben in Saoedi-Arabië of daar producten verkopen, wisten gisteren officieel van niks. Terwijl Timmermans op zoek is naar helderheid, wachten de bedrijven op wat komen gaat.
Dat geldt bijvoorbeeld voor Strukton, de bouwer die sinds vorig jaar deel uitmaakt van een consortium dat in de Saoedische hoofdstad Riad een nieuw metronet aanlegt. Strukton doet mee aan het ontwerp en de bouw van drie lijnen van het automatische, onbemande metrosysteem. Het bedrijf maakt ook nog kans op een onderhoudscontract voor tien jaar als het net eenmaal gereed is. Strukton kan 1 miljard euro verdienen in Saoedi-Arabië, de opdracht is de grootste uit de geschiedenis van de voormalige NS-dochter. Er werken al 35 mensen in Riad, dat moeten er minstens 130 worden.
Maar of dat doorgaat, is onzeker. In het ergste geval zal Strukton zijn plek in het internationale consortium verliezen en plaats moeten maken voor een ander bedrijf. Op dat scenario wil de woordvoerder niet ingaan. "We wachten af, we vinden de huidige situatie vervelend voor het Nederlandse bedrijfsleven en we staan absoluut niet achter de stickeractie van Wilders.
De PVV-politicus verspreidde eind vorig jaar stickers met de Saoedische vlag en de tekst: "De islam is een leugen. Mohammed is een boef. De Koran is gif." Die stickers zijn voor Saoedi-Arabië reden een boycot te overwegen.
Baggeraars
Nederlandse bedrijven tastten gisteren nog in het duister. Komt er een boycot? Verbiedt Saoedi-Arabië de import van Nederlandse waar? Moeten bedrijven die er actief zijn, zoals Strukton, hun biezen pakken? Of worden bestaande contracten gerespecteerd en komen Nederlandse bedrijven alleen niet in aanmerking voor nieuwe projecten?
Het antwoord op die vragen is belangrijk voor bijvoorbeeld de baggeraars Van Oord en Boskalis, voor ingenieursbureau Arcadis en voor zuivelgigant FrieslandCampina. Van Oord heeft geen projecten in Saoedi- Arabië maar meldde in zijn laatste jaarverslag wel dat de markt zich er 'gunstig' ontwikkelt. Boskalis werkte in het verleden aan projecten en verkocht er begin 2013 nog een baggervaartuig. Met het Arabische Rezayat is Boskalis al jaren eigenaar van Smit Lamnalco, dat diensten verleent aan de olie- en gasindustrie.
Arcadis gaat er vooralsnog van uit dat bestaande projecten ongemoeid blijven en dat een boycot alleen betrekking heeft op nieuwe projecten. FrieslandCampina heeft er een kleine productielocatie en exporteert vanuit Nederland zuivelproducten, waaronder gecondenseerde melk.
Motiva
Net als FrieslandCampina wil ook Shell niet ingaan op de huidige situatie. Shell heeft grote belangen in Saoedi-Arabië. Met het chemiebedrijf Sabic (dat ook in Nederland kunststoffen maakt) is Shell eigenaar van een groot chemiecomplex in Saoedi-Arabië. Met het staatsoliebedrijf Saudi Aramco heeft Shell een grote raffinaderij in het land. Aramco en Shell zijn verder de eigenaren van Motiva dat in de VS drie raffinaderijen bezit en 35 terminals voor de opslag van olieproducten.
Shells positie is om nog een reden apart. Het hoofdkantoor van de gas- en oliegigant staat in Den Haag, maar juridisch gezien is Shell een Brits bedrijf. Aandelen van Shell worden verhandeld op de beurzen van Amsterdam, Londen en New York. Als er een boycot komt, is Shell in Arabische ogen dan Nederlands?
Minister Timmermans zei gisteren er alles aan te willen doen om de gevolgen voor Nederland zo beperkt mogelijk te houden. Hij wil Saoedi-Arabië duidelijk maken dat het niet een heel land kan afrekenen op het "puberaal gedrag van een parlementariër". Binnenkort vertrekt een van zijn topambtenaren naar Riad om de Nederlandse positie duidelijk te maken. Timmermans wil kort daarna zelf ook nog gaan.
Olie heen, machines terug
Nederland importeerde in 2012 voor een bedrag van 4,7 miljard euro producten uit Saoedi-Arabië. Het zal niemand verbazen dat olie (en olieproducten) 90 procent van dat bedrag uitmaakte. Sinds 2010 is de import van olie uit Saoedi-Arabië flink gestegen. Rusland was in 2012 met afstand de grootste olieleverancier van Nederland. Engeland was nummer 2, Saoedi-Arabië nummer 3.
Nederland exporteerde in 2012 producten ter waarde van 2,2 miljard euro naar de woestijnstaat, volgens gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Machines (600 miljoen), chemicaliën en medicijnen (470 miljoen) en voedingsmiddelen (waaronder zuivelproducten, groente, fruit en pootaardappelen) waren het belangrijkst.
