Hoe organiseer je een feestje in een geterroriseerde stad?

In Brussel werd ruim een week geleden bij nacht en ontij het dreigingsniveau tot de hoogste schaal opgevoerd. Maar de familie Groot had iets te vieren. De vrouw des huizes had zojuist haar nieuwste boek van de persen zien rollen. Een feestelijke presentatie was voorzien, in een galerie recht tegenover het Centraal Station. Maar nu stond daar een pantserwagen reizigers te vrijwaren van aanslagen, of trachtte althans de illusie daarvan hoog te houden.

In de stad heerste het weekend daarop een vreemde onzekerheid. Geen metro meer, patrouillerende soldaten in de straten, de zondagsmarkten afgeblazen. De komende dagen zouden scholen en crèches gesloten blijven, niemand wist precies voor hoe lang. Wie op die zondagmiddag door de stad reed, zag weinig leven op straat - maar eigenlijk is Brussel op zondag zelden uitbundig, en al helemaal niet met hondenweer. Is dit nu angst? - vroeg ik me af. Liep de spanning werkelijk zo hoog op als vrienden van her en der uit de berichtgeving inmiddels meenden te hebben moeten opmaken?

Actieplan
Terwijl bij de Militaire School recht tegenover ons huis de legertrucks af en aan reden, werd het tijd voor crisisberaad. De boekpresentatie zou pas op vrijdag zijn, maar de organisatie drong. Moest de catering worden afgezegd, hoe snel moest genodigden gemeld worden dat het feestje afgeblazen was? Of, afgeschaald, verplaatst naar ons eigen huis om toch nog íets te kunnen vieren? Hoeveel mensen zouden er met zoveel onheil in de lucht nog willen komen? Kónden ze trouwens wel komen? De metro reed nog altijd niet.

De berichten van hogerhand werden intussen almaar verwarrender. Ja, op zondag was wel degelijk een aanslag verijdeld, zo werd ons, burgers, verzekerd. Maar het dreigingsniveau daalde niet. Wel reed na een paar dagen de metro weer, aanvankelijk alleen op het centrale deel van de trajecten. Ouders konden hun kinderen niet langer in huis opgesloten houden. Ook alle andere jeugdactiviteiten in de stad waren stilgelegd en op straat spelen tussen zwaarbewapende militairen is niet erg rustgevend. De scholen gingen open onder verhoogde waakzaamheid. Die beslissing leek eerder het gevolg van een onhoudbaar wordende situatie dan van doorslaggevend succes in het opsporings- en ontmantelingswerk.

Onwaarschijnlijk
Zo hield de twijfel nog even aan. Niet omdat ons particuliere feestje veel kans maakte hoog op de hit-lijst van eventuele jihadisten terecht te komen. De gedachte aan gewelddadig onheil was, redelijk gesproken, zelfs nogal absurd. Ook wij beseften dat de mogelijkheid van huislijker rampen (brand door kortsluiting, naar beneden komend stucwerk) vele malen groter was dan die van ratelende kalasjnikovs. Maar zo redelijk denkt een mens, als het erop aan komt, niet. Want hoe onwaarschijnlijk ook, stel dát...

Het crisisberaad, aanvankelijk uitmondend in gelaten afwachten, hakte tussen hoop en vrees de knoop tenslotte toch maar in positieve zin door. Her en der werd in de stad twijfel voelbaar aan de ernst van de situatie. Waren de aanvankelijke reacties niet te paniekerig geweest? De overheden hielden voet bij stuk, maar legden te weinig tastbaars op tafel om werkelijk te overtuigen. Misschien was de rust bedrieglijk, maar het normale leven wenkte en verleidde de één na de ander tot terugkeer naar de dagelijkse routine.

Het Libanese restaurant, waar na afloop van de presentatie een bescheiden diner was gereserveerd, reageerde aan de telefoon in eerste instantie gelaten. Pas toen bleek dat het níet om een annulering ging, kwam daar een zekere dankbaarheid voor in de plaats. Nee, we zouden ons niet laten kisten. Hier in de straat is alles al dagen rustig en normaal, verzekerde de restauranthouder ten overvloede. U hebt trouwens een tafel helemaal achterin het restaurant.

Timide sfeer
Echt normaal kon je die laatste toevoeging niet noemen. In weerwil van alle dappere beslistheid bleef er over alles in de stad een timide sfeer van voorzichtigheid hangen. Schrijf je stukje maar liever na afloop van de presentatie, drukte het feestvarken mij op het hart. Wanneer alles ook écht goed is afgelopen. Onzin natuurlijk, maar waarom zou je het lot tarten?

Die vrijdag bleek 'normaal' een rekbaar begrip. De Brusselse kerstmarkt zou diezelfde avond van start gaan, maar waar er in het verkeer anders geen doorkomen aan was geweest, reed alles nu soepel en zonder oponthoud centrumwaarts. Op straat leek het een gewone dag - dus allerminst normaal voor zo'n gebeurtenis. Bij de ingang van de hoofdstedelijke bibliotheek werd iedere bezoeker nog altijd gefouilleerd.

Maar in onze galerie tegenover het CS werd het een drukte van belang. Uit het opgewonden geroezemoes leek elke bezorgdheid geweken; ieder was op slag vergeten bang te zijn. De noodtoestand, inmiddels zonder duidelijke reden teruggebracht naar schaal 3, was plotseling ver weg. Bevreemdend was hoogstens dat wat ons nu als 'normaal' voorkwam iets geworden was om bij stil te staan.