Hoe onafhankelijk is Yvon Jaspers?

Kent u Suus nog, het olijke bruine kalfje dat Yvon Jaspers in haar docu-serie ‘Onze Boerderij’ cadeau kreeg van een vriendin? Het plaste wel haar auto vol, maar daarna dartelde Suus blij rond tussen de kinderen van Yvon. Totdat de boze overheid om de hoek keek. Die stelde dat Jaspers dat kalfje helemaal niet cadeau had mogen krijgen en legde een boete op van 5200 euro. “En dat voor een enkel kalfje dat maar 20 euro waard is!”, is het commentaar van Jaspers. “Suus is daarmee het duurste kalf van Nederland.”

Publiekstrekker

De feiten liggen iets anders. Die vriendin van Jaspers is in werkelijkheid een zakenrelatie van haar: Suzanne Ruesink, die een groot vleesvarkens- en melkveebedrijf runt in Aalten. Zij organiseert daar met haar familie ook de drukbezochte Farm & Country Fair. Door dat kalfje cadeau te geven in het programma van Jaspers, maakt ze reclame: haar evenement komt in beeld en wordt nadrukkelijk genoemd. Jaspers op haar beurt treedt op in de commercials van de Farm & Country Fair, waar ook kalfje Suus weer een publiekstrekker is.

Ruesink weet op dat moment dat zij het kalfje schenkt, of had althans moeten weten, dat zij Suus helemaal niet weg mag geven. In 2017, ten tijde van de opname, moet de veestapel vanwege het mestoverschot 10 procent worden ingekrompen. Omdat boeren die maatregel massaal ontduiken, is het tijdelijk strikt verboden jong vee elders onder te brengen. Dat is overigens een maatregel die door de boerenorganisaties zelf wordt omarmd.

Volgens het ministerie van landbouw is in die tijd veelvuldig gecommuniceerd over het vervoersverbod, en heeft de eigen brancheorganisatie Zuivel.nl aan maar liefst 42.000 relaties die met vee en mest te maken hebben een persoonlijke mail gestuurd. Je moet als boer onder een steen hebben gelegen om dat nieuws te missen. Toch is de boodschap van Yvon Jaspers: Mijn onwetende vriendin Suzanne krijgt een boete omdat ze mij een kalf cadeau deed.

Yvon Jaspers, die vanaf zondag haar tiende seizoen van ‘Boer Zoekt Vrouw’ presenteert, wil graag verder met haar docu-serie ‘Onze Boerderij’. Zo graag, dat ze volgens de nieuwssite nu.nl heeft gedreigd te stoppen met haar populaire datingshow, als ze niet óók zes afleveringen mag maken van ‘Onze Boerderij’. KRO-NCRV formuleert het iets vriendelijker met de opmerking dat het ene programma (amusement) niet meer zonder het andere kan (verdieping). Het komend seizoen zijn dus nieuwe afleveringen te zien, al weet de omroep nog niet precies wanneer.

Wie de vier uitgezonden pilots van deze journalistiek ogende serie beter bekijkt, valt twee dingen op. Het boerenleven á la Yvon wordt sterk geromantiseerd én tegelijkertijd gedramatiseerd. Aanzwellende violen en bewerkte luchten begeleiden trotse boeren die een gevecht tegen de overheid leveren. Want dat heeft de serie van de publieke omroep ook: een teneur die sterk anti-regelgeving is. Dat zit ’m al in het openingsliedje: ‘Zoveel regels komen er nog bíj, op onze boerderijijijij’. Volgens ene boer Jelle uit aflevering 1 kan hij weinig doen ‘tegen de vrachtwagen van links, die overheid heet’.

No Surrender

Boer Frans op zijn beurt mag zeggen dat je ‘beter met No Surrender te maken kan hebben dan met de overheid’. Hij moet, laat Jaspers in haar serie zien, door een ‘milieumaatregel van de overheid’ dertig van zijn koeien naar de slacht doen en al zijn zelf opgefokte jongvee verkopen. In de voorbereiding naar het laatste ritje richting slachterij, zet ze alvast zwaar aan. Koeien worden opeens mensen: “Wie gaan er weg?”, vraagt ze Frans. En even later: “Dus er gaan allemaal zwángere koeien naar de slacht???”.

Uiteindelijk focust ze op een dier dat Truus heet, in de opbouw naar de finale. De muziek zwelt aan als de 21 koeien het laatste stukje van de vrachtwagen naar de rekken van het slachthuis sjokken. Jaspers: “Zit Truus er ook bij? En ze weet van níks…” Violen. “Is dat Truus die uitstapt? Nou, dat was het. Daar staan ze. Het zijn er zovéél. En ze luisteren nog steeds naar jouw fluitje Frans.” Wie houdt het nog droog bij zoveel leed? Boer Frans in ieder geval niet.

Hoewel een half jaar later zal blijken dat Frans zijn dieren helemaal niet naar de slacht had hoeven te brengen als hij even overleg had gezocht met de instantie die de rekensom voor zijn bedrijf had gemaakt, is de toon opnieuw gezet. De trotse boer voert een ongelijke strijd tegen de overheid.

Het is niet vreemd dat agrarisch Nederland Yvon Jaspers ziet als de vrouw die het juiste verhaal vertelt. Uit Trouws ‘Staat van de Boer’ blijkt dat ze zich inderdaad trots voelen, maar ook geïsoleerd zijn op hun erf. Een buitenwereld van vijandige politiek, media en actiegroepen staat om hen heen. Zelfs de boerenorganisaties als LTO vertellen niet langer het juiste verhaal, vindt tachtig procent. De goedbetaalde presentatrice van de agrarische dating­show (Jaspers heeft volgens de Volkskrant een salaris van 199.780 euro, maar dat ligt volgens de omroep inmiddels onder de Balkenende-norm van 187.000 euro) kan dat veel beter. Zijzelf noemt het zelfs haar ‘missie om burgers te laten zien hoe het er echt aan toe gaat op boerenbedrijven’.

Die ‘missie’ krijgt echter een geheel andere betekenis als de achterkant van het decor van ‘Onze Boerderij’ zichtbaar wordt. Yvon Jaspers is niet alleen de best betaalde medewerker van de KRO-NRCV, ze heeft sinds 2015 ook een contract met het beursgenoteerde For Farmers. Die multinational is met een omzet van 2.2 miljard euro en een winst van 217,7 miljoen euro winst over het eerste half jaar van 2018 de grootste veevoerfabrikant van West-Europa. Voor Jaspers als ‘koningin van de korrels’ heeft For Farmers diep in de buidel moeten tasten, maar volgens directeur Jan Potijk ‘valt het bedrag ruimschoots binnen zijn budget voor marketingcommunicatie’. En Jaspers levert meer op dan adverteren, laat hij op de site van For Farmers weten. Het exacte bedrag dat voor Jaspers wordt neergelegd wil de veevoedergigant niet geven.

Boerentrots

En wat is de commerciële boodschap die de publieke omroepvrouw voor For Farmers moet overbrengen? Nagenoeg dezelfde als die van haar ‘journalistieke’ docuserie: een imagocampagne moet de boerentrots versterken en daarmee vooral het imago van veevoedergigant For Farmers. Je zou bijna kunnen zeggen dat For Farmers via Jaspers een eigen televisieprogramma heeft, zónder dat het in de aftiteling staat. Dat zou ook niet kunnen, want formeel mogen programma’s van de publieke omroep helemaal niet worden gesponsord.

Bij For Farmers is Jaspers het boegbeeld van de imagocampagne ‘Proud to be a Farmer’. Die heeft weer een site met de titel Trotsopboeren.nl die For Farmers speciaal voor haar heeft laten ontwerpen. Jaspers schrijft opbeurende columns en in filmpjes geeft ze het woord aan de directie in net zo’n decor als bij de omroep. Ze zit in een wei aan een gezellig gedekte tafel, met een veldboeket en een rood geruite theedoek, half over het versgebakken brood. Vertelt u maar: waarom is For Farmers zo’n fantastisch bedrijf? In haar columns is het onderwerp opnieuw ‘de trots van de boer’, en de tegenstand die hij ondervindt van de wereld buiten het erf. Ze roept ook boeren op via de site van het commerciële For Farmers om onderwerpen aan te dragen die weer in haar programma op de publieke zender kunnen worden behandeld. ‘Hoe is het om alle regels van deze tijd te overleven?’, vraagt ze. En: ‘Ik hoop dat jullie mijn redactie willen zijn’. Hier wordt de grens tussen publiek en privaat wel erg dun, als ie al geen gaten vertoont.

Maar waarom heeft For Farmers eigenlijk zoveel geld over voor een imagocampagne rond de boer? Dat antwoord is snel gegeven. Een positief beeld van een kleine trotse boer die zijn koeien knuffelt, zijn schapen aait en met zijn fantastische gezin tegen de overheid strijdt, biedt in het publieke en politieke debat houvast, ook al gaat het daar vooral over de grote intensieve veehouderij. Wat dat betreft is Jaspers dus eerder ambassadeur van de industrie, dan van de individuele boer. Een goed imago doet er toe, op alle vlakken. Dat heeft de veevoedergigant ook nodig, want het ‘kringloopbeleid’ dat minister Carola Schouten deze week in haar Landbouwvisie afkondigde, betekent mínder korrels van For Farmers.

In die strijd komt het Brabants bonte-imago dat Jaspers over de sector drapeert, goed van pas. For Farmers kan er politiek mee bedrijven, bleek vorig jaar al. Toen Provinciale Staten van Noord-Brabant een besluit moesten nemen over de verduurzaming van de varkenshouderij, riep For Farmers als veevoederfabrikant de politici publiekelijk op tégen te stemmen met als argument dat veel veehouders ‘in financiële problemen zouden komen’. De Statenleden drukten vanwege het gezondheidsbelang van de bevolking tóch door.

Jaspers probeert intussen haar doel te bereiken, schrijft ze op de site van For Farmers: ‘Een vaste plek op de Nederlandse televisie waar boer en kijker elkaar vinden’. Daarvoor heeft ze inmiddels een Nuffield-beurs van 7500 euro gekregen, die eigenlijk voor de ontwikkeling van veelbelovende boeren is bestemd, maar de doelstelling is tijdelijk wat opgerekt. Daarmee kan de tv-vrouw dit jaar de wereld rond om inspirerende verhalen op te halen. Uiteindelijk hoopt Jaspers ‘de komende twintig jaar een wekelijks agrarisch televisieprogramma te maken’, schrijft ze. Uitgerekend op de site van For Farmers.

KRO-NCRV

Yvon Jaspers was in verband met televisieopnames niet beschikbaar voor een interview. Haar woordvoerder bij KRO-NCRV laat na schriftelijke vragen weten dat het programma ‘Onze Boerderij’ niet wordt gesponsord, ook niet via productiemaatschappij Blue Circle. KRO-NCRV is bekend met de werkzaamheden van Yvon Jaspers en deze nevenactiviteiten zijn ook goedgekeurd. Ze passen bij Yvon, aldus de woordvoerder. De enige overeenkomst tussen de producties van Jaspers voor KRO-NCRV en For Farmers is volgens haar dat ze zich afspelen in de agrarische sector.

Lees ook:

'Bij ons geen schone schijn'

In 2016 beleefde 'Boer zoekt Vrouw' zijn tiende seizoen. Volgens Yvon Jaspers zit het succes van het programma in de herkenning. 'Wij tonen dat je er niet perfect hoeft uit te zien om mooi te zijn.'

De Staat van de Boer

Onder de naam ‘De Staat van de Boer’ hield Trouw dit jaar het grootste nationale opinieonderzoek dat ooit onder agrariërs is gehouden. Lees alles over dit project op de website.