Hoe kunnen juist de Friezen nou een Zwarte Pietdemonstratie verbieden?
Juist de Friezen zouden het protest tegen Zwarte Piet moeten begrijpen, betoogt Willem Visser op de opiniepagina van Trouw. Zij hebben zelf zo’n strijd gevoerd.
'Mear as hwer ek yn Nederlân kinne de Surinamers yn Fryslân op bigryp en sympathy tidigje' (Meer dan waar dan ook in Nederland kunnen de Surinamers in Friesland op begrip en sympathie rekenen). Dit stond in 1952 in het voorwoord van een speciale editie van het Friese literaire tijdschrift De Tsjerne. Het nummer was volledig gewijd aan Surinaamse dichters en schrijvers. De vertaling vanuit het Sranantongo naar het Fries was te danken aan de inspanningen van activist en schrijver Fedde Schurer en schrijver Anne Wadman.
Verkeersovertreder die geen Fries mocht spreken
Niet lang geleden voerden Friezen als culturele minderheid een strijd die overeenkomsten heeft met die van zwarte mensen nu: het strijden om gehoord te worden en het niet langer accepteren onjuist gerepresenteerd te worden. Ook toen werd het protest gesmoord. Fedde Schurer was een van de betrokkenen bij ‘Kneppelfreed’ (Fries voor 'knuppelvrijdag') op 16 november 1951. Als journalist was Schurer die dag aanwezig bij een rechtszaak waar de verkeersovertreder die terecht stond geen Fries mocht spreken van de rechter.
Na een artikel over het kleinerende gedrag van de rechter en de noodzaak op te komen, als Fries, voor zijn eigen taal, stond Schurer zelf terecht in 1951. Tijdens de rechtszaak in Leeuwarden ontstond commotie, die ontaardde in een heuse rel: het protest van de Friezen die opkwamen voor hun rechten werd door de autoriteiten neergeslagen met knuppels en waterkanonnen. De landelijke verontwaardiging zorgde voor het toestaan van het Fries in het lager onderwijs en het officieel recht om Fries te spreken in de rechtbank.
Parallel met Suriname
Schurer heeft zelf een parallel getrokken tussen de onderdrukking van de culturele rechten van Friezen en Surinamers. Hij en Wadman schreven een jaar na Kneppelfreed: ‘Wij hopen dat het geluid van de Surinaamse intelligentsia hier in Friesland verstaan zal worden’. Hoe anders is het nu, 65 jaar later? Een bus met actievoerders van diverse culturele achtergronden op weg naar de sinterklaasintocht in Dokkum werd vorige week door Friezen bij Joure met geweld tot stand gebracht.
Tekst gaat verder onder afbeelding
De bussen konden na lange vertraging hun reis vervolgen. De geplande vreedzame demonstratie voor een inclusief sinterklaasfeest bij de landelijke intocht van de Sint in Dokkum werd echter verboden door de autoriteiten. Op sociale media was onversneden racisme en xenofobie te lezen. Een actiegroep voor Friese taal, Sis Tsiis, greep de intocht zelfs aan om te pleiten voor een grótere rol van de racistische karikatuur Zwarte Piet op Friese basisscholen. De overeenkomsten tussen anti-Zwarte Piet-demonstranten die, net als zij, de rechten van (culturele) minderheden in Nederland beschermen tegen een dominante meerderheid, werden opzij gezet.
Friezen moeten solidariteit tonen
Twee van de organisatoren van de geplande anti-Zwarte Piet-demonstratie zijn Jerry Afriye en Mitchell Esajas. Afriye is net als Fedde Schurer activist en dichter. Ook Anne Wadman was dichter. Afriye richtte in 2011 Nederland Wordt Beter op, met als een van de doelen een sinterklaasfeest voor iedereen. Esajas is een van de oprichters van The Black Archives. Deze stichting onderzoekt en archiveert de zwarte cultuur en geschiedenis in Nederland.
The Black Archives bevat boeken en artefacten die de nalatenschap zijn van zwarte wetenschappers en schrijvers. In het archief van het werk van Eddy Bruma, die zich inzette voor Surinaamse taal en cultuur, vond Esajas deze bijzondere editie van De Tsjerne. Er is een groeiende groep die strijdt voor een Nederland dat plaats heeft voor ál haar inwoners, onder andere bestaand uit activisten die ook dichters, muzikanten,culturele producers, filmmakers, journalisten, kunstenaars en schrijvers zijn.
Tekst gaat verder onder afbeelding
Er zijn vele parallellen te zien tussen de strijd van Nederland wordt Beter en The Black Archives en de strijd van de Friezen destijds. Het zou dan ook vanzelfsprekend zijn dat Friezen solidariteit zouden tonen met de actievoerders voor de afschaf van Zwarte Piet. Zelfs als zij het niet eens zijn met hun standpunten, dan zouden zij nog moeten openstaan voor hun recht om hun mening te geven en hun strijd voor een gelijkwaardige dialoog.
In 2018 is Leeuwarden culturele hoofdstad van Europa met thema ‘iepen mienskip’ (open gemeenschap). En in een écht open gemeenschap, luistert een meerderheid naar een minderheid.
Lees ook: Zal de discussie over Zwarte Piet ooit beslecht worden?
