'Hitlerkind' Zschäpe keert haar slachtoffers de rug toe

BERLIJN - Met de armen over elkaar betreedt ze de rechtszaal. Donkere blazer, witte blouse, verzorgd uiterlijk. Het is de eerste confrontatie tussen de van tienvoudige moord beschuldigde Beate Zschäpe en de nabestaanden van de slachtoffers. Ze kijkt zoekend rond in de zaal, keert dan de publieke tribune resoluut de rug toe en wendt zich tot haar drie verdedigers.

Het zijn de eerste bewegingen in een proces dat tot de grootste van het naoorlogse Duitsland wordt gerekend. Na de processen tegen de nazi-oorlogsmisdadigers in de jaren zestig en tegen de leden van de Rote Armee Fraktion in de jaren zeventig heeft geen rechtszaak zoveel opzien gebaard. De rechtbank in München staat in het middelpunt van de internationale belangstelling.

Door het beperkte aantal plaatsen voor pers en publiek in de rechtszaal hebben zich veel mensen bij het gerechtsgebouw verzameld. Rond de afzettingen verdringen zich demonstranten tegen rechts-extremisme, honderden politieagenten, journalisten en nieuwsgierigen.

De demonstranten zeggen vooral te willen verhinderen dat rechts-extremisten in en rond de rechtszaal de toon aangeven. Ze dragen spandoeken met teksten als 'Hitlerkind Zschäpe, je zult voor de moorden moeten boeten'. De politie treedt kalmerend op. Alleen wanneer twee Turkse vrouwen naar binnen proberen te dringen, ontstaat enig geduw.

Het zal niet elke procesdag zo rumoerig zijn; daarvoor duurt het proces te lang. Het vijfkoppige rechtscollege heeft om te beginnen tachtig bijeenkomsten gepland, in de wetenschap dat die niet toereikend zullen zijn voor de 606 getuigen en 22 getuige-deskundigen die zijn opgeroepen. Het 'Dönermoorden'-proces zal minstens een jaar duren, sommigen schatten meer dan twee jaar.

De lange procesgang komt vooral door het grote aantal deelnemers. Alleen Zschäpe en haar vier handlangers brengen al meer dan tien advocaten mee. Dan zijn er drie officieren van justitie en nog eens 53 advocaten die aan het proces deelnemen namens de 77 zogeheten 'mede-aanklagers' uit kringen van de slachtoffers en nabestaanden.

Het dreigt vooral ook een taai proces te worden omdat de aanklacht moeilijk te bewijzen is. Van tevoren staat al vast dat Zschäpe de moorden op acht Turken, een Griekse immigrant en een Duitse agente niet zelf heeft gepleegd en er ook niet bij aanwezig was. Toch luidt de aanklacht tienvoudige moord, omdat ze de delicten mede zou hebben gepland en onmisbaar was voor de logistiek.

De nu 38-jarige Zschäpe leefde vanaf 1998 met de rechts-extreme terroristen Uwe Mundlos en Uwe Böhnhardt ondergronds. Ze zorgde ervoor dat ze een onopvallend bestaan konden leiden. Ze beheerde het geld, huurde woningen, zorgde voor valse papieren en onderhield een groot deel van de contacten met helpers uit het neonazistische milieu.

Zschäpe verleende het ondergrondse bestaan van het drietal de schijn van normaliteit. In hun verschillende woningen was zij het vriendelijke gezicht naar buiten. Buren herinneren zich haar als sociaal en hulpvaardig. Na hun ontmaskering en de dood van de beide Uwes wikkelde zij de zaak af door hun woning op te blazen en zich bij de politie te melden.

Zschäpe heeft aangekondigd het hele proces te zullen zwijgen. Tot grote teleurstelling van de nabestaanden, die graag een teken van schuld zouden willen zien. In plaats daarvan overlegt ze op de eerste dag van het proces schijnbaar onberoerd met haar verdedigers en maakt ze op haar laptop aantekeningen.

Aan het voorlezen van de aanklacht is men die eerste dag niet toegekomen. Eerst werd het proces onderbroken na een klacht van Zschäpes verdedigers. Die verklaarden de voorzitter van de rechtbank voor bevooroordeeld omdat die wel de verdedigers maar niet de aanklagers had laten fouilleren. Andere verdedigers volgden al snel met nieuwe klachten.

Zuchtend sloegen de nabestaanden de onderhandelingen gade. Hiervoor waren ze niet gekomen.

undefined