'Hier vond ik eindelijk rust, hier is het veilig'

Hij was zestien toen hij voor het eerst werd opgenomen. Tot drie jaar geleden heeft Paul Gokkel (nu 58) 'in ik denk wel elke psychiatrische instelling in Nederland' gezeten. Opnames waren soms gedwongen, meestal vrijwillig. Diagnoses varieerden volgens Gokkel van autisme tot manisch depressief en depressief.

Nu zit hij in de woonkamer van Stichting Wegloophuis in het centrum van Utrecht stad. Drie jaar geleden kwam Gokkel hier terecht. "Hier vond ik eindelijk rust. Hier is het veilig en word ik niet als patiënt gezien. Ik werd destijds geholpen met een woning vinden, met werk, met vrijetijdsbesteding." En het belangrijkste: "Ik kreeg aandacht en mijn chronische slaapproblemen werden niet gelijk bestreden met medicijnen."

In de jaren tachtig telde Nederland negen zogeheten Wegloophuizen, bedoeld voor mensen die letterlijk waren weggelopen uit de psychiatrie. Katrien Schumans, coördinator in Utrecht: "Mensen die zich daar niet thuis voelen en vinden dat ze niet gezien en gehoord worden, kunnen bij ons terecht." Het Wegloophuis in Utrecht is het laatste van Nederland, de rest is wegbezuinigd.

In de huiskamer, waar het blauw staat van de sigarettenrook, kijken twee bewoners een voetbalwedstrijd op tv. Hier moet niemand iets. Een kerstboom vrolijkt de boel op. Schumans vertelt dat het werk van de drie betaalde coördinatoren en de tien vrijwilligers vooral bestaat uit luisteren. Dankzij die vrijwilligers zijn er voor elke bewoners twee begeleiders. Die zijn niet 24 uur per dag aanwezig. "Bewoners moeten dus wel zelfstandig zijn."

Anders dan vroeger wordt er nu ook samengewerkt met de eventuele hulpverleners van de bewoners uit de reguliere psychiatrie. Schumans: "Wij stellen hier verder zelf geen diagnoses, niemand van ons is therapeut en wij werken niet met dossiers. Wel begeleiden wij bij tal van praktische zaken."

Gokkel, een vriendelijke en intelligente man die onafgebroken praat over de misstanden in de Nederlandse psychiatrie, woont niet meer in het Wegloophuis maar komt wekelijks langs. Soms blijft hij logeren. Dan neemt hij een 'time-out' van het leven dat hem soms te veel wordt. "Juist omdat het hier zo ongedwongen is en de sfeer zo goed, kom ik onmiddellijk tot rust."

De bewoners zeggen ook allemaal volmondig en zonder aarzelen 'ja' op de vraag of ze baat hebben bij het Wegloophuis. Zoals Teus den Ouden (58) die ook een geschiedenis aan opnames in de psychiatrie achter de rug heeft. "Ik slik sinds 1980 lithium", vertelt hij. Een middel voor mensen met een bipolaire stoornis. "Maar wat heb ik aan mensen die een ziektebeeld vaststellen en daar naar handelen? Ze dachten altijd dat ik schizofreen was, maar dat ben ik niet. Ik ben manisch depressief, al sinds ik erachter kwam dat mijn oma mijn moeder bleek te zijn. Ik had en heb vooral behoefte aan een luisterend oor."

Ook Den Ouden voelde zich in al die jaren van therapie nergens op zijn plek. Behalve dan de drie keer dat hij in Wegloophuis verbleef. Af en toen komt hij terug voor wat 'de inloop' heet. En soms komt een coördinator of vrijwilliger bij hem thuis eten en spelletjes doen. Dat doet hem heel goed. "Je leven opbouwen is lastig hoor, als je depressief bent."

undefined

het accent ligt op een-op-een-aandacht

Wegloophuizen ontstonden in de jaren tachtig en zijn bedoeld als toevluchtsoord voor mensen die het oneens zijn met hun behandeling in de reguliere psychiatrie.

Zo vinden de bewoners in Utrecht dat in de GGZ te veel focus ligt op een diagnose en dat medicatie wordt gezien als oplossing van problemen, terwijl zij juist behoefte hebben aan een-op-een-aandacht. De focus van de Wegloophuizen ligt op zo volwaardig mogelijk in de maatschappij meedoen en er wordt uitgegaan van de eigen mogelijkheden van de bewoners. Het Wegloophuis kreeg de afgelopen jaren tussen de 170.000 en 220.000 euro susidie van de gemeente Utrecht. Het Wegloophuis moet vaak 'nee' verkopen omdat er geen plek is: het afgelopen jaar gebeurde dat 137 keer.

undefined