Het 'verraad' van Juliana

De keuze in 1956 van koningin Juliana voor de monarchie en tegen 'de kring van het Oude Loo', had voor haar persoonlijk dramatische gevolgen. De vriendinnen, op wie Juliana zeer gesteld was, zagen haar besluit als 'verraad' en wilden niets meer met haar te maken hebben.

Journalist Han van Bree promoveert vandaag op een proefschrift over het Oude Loo, de verzamelnaam van de kring van vrienden rond Juliana aan het begin van de jaren vijftig. De groep organiseerde religieuze conferenties in het jachtslot het Oude Loo. De zware prijs die Juliana betaalde, werd Van Bree duidelijk na het lezen van privéarchieven van de belangrijkste betrokkenen zoals Wim Kaiser, Frans Mijnssen en Walraven en Rita van Heeckeren.

De kant van de kring van het Oude Loo is in de geschiedschrijving over de crisis tot nu toe altijd onderbelicht gebleven. "Zelf dacht ik ook dat die mensen een beetje kierewiet waren", zegt Van Bree. "Dat veranderde toen ik bij het maken van een documentaire voor de NOS sprak met mevrouw Mijnssen. Die mevrouw was heel helder. Ze gaf me verschillende archiefspullen mee. Later kreeg ik die ook van andere deelnemers van die kring. Dat vulde elkaar goed aan."

De klacht tegen het Oude Loo was dat deze kring de koningin te veel beïnvloedde. Was het Oude Loo een gevaar voor de constitutionele monarchie?

"Absoluut niet. De deelnemers aan Het Oude Loo interesseerden zich totaal niet voor de politiek, want dat vonden ze banaal. Daar werd neerbuigend gesproken van de 'Dreesjes'. Die mensen hadden een religieuze missie: het herstellen van Gods heerschappij op aarde. Juliana kon zich helemaal vinden in de basisgedachte dat God uiteindelijk zou zegevieren. De Oude Loo-conferenties moesten hiervoor de geesten in Nederland en uiteindelijk ook de hele wereld rijp maken."

"De 'voorhoede' van die beweging keerde zich principieel tegen alles wat leek op na-aperij. God had voor iedereen een eigen individueel pad. Dat betekende automatisch dat zij stromingen als het communisme en pacifisme, waarvan zij soms beschuldigd werden, categorisch afwezen."

Die groep was toch wel pacifistisch?

"Zij waren pacifistisch in religieuze zin. Dat kwam voort uit de gedachte dat als iedereen accepteerde dat God de aarde regeerde, vrede vanzelf een feit zou zijn. Dat is anders dan de politieke variant die voor ontwapening was. Juliana hield in haar beroemde toespraak in het Amerikaanse Congres ook geen pleidooi voor ontwapening. Het is een van de meest geciteerde én slechtst gelezen toespraken van haar. Het was een heel religieuze speech en de Amerikanen vonden dat prachtig."

Greet Hofmans, zo luidde het verwijt van prins Bernhard, was uit op macht. Vond u daarvan bewijzen tijdens uw onderzoek?

"Zeker niet. Hofmans had als regel dat de ontvanger bepaalde wat hij of zij met de door haar doorgekregen boodschappen deed. Daarbij kwamen geen dwingende voorschriften. Als Hofmans echt een slecht mens was geweest, had zij in 1956 op een vreselijke manier wraak kunnen nemen door uit de school te klappen. Zij wist als geen ander hoe het zat met prins Bernhard en zijn maîtresses."

"Haar enige interview had zij met journalist Henk Lunshof. Die beschreef haar als een nuchtere Amsterdamse vrouw met humor, een leuk mens. Maar dát beeld heeft in Nederland nooit kunnen beklijven. Zij was en bleef de Raspoetin zoals Bernhard dat in juni 1956 Der Spiegel had ingefluisterd."

Hoe kwam het dat Juliana in dit huwelijksconflict aan het kortste eind trok?

"Dat kwam onder meer door de tijdgeest. Niemand zat te wachten op die zweverige mensen die een taal spraken die door heel weinigen werd begrepen. De mannen die Juliana dwongen afstand van het Oude Loo te nemen, begrepen de rationele Bernhard veel beter. Ook geloofden zij zijn beweringen dat die kring eigenlijk communistisch en pacifistisch was."

Speelde de kring van het Oude Loo een rol in de huwelijkscrisis?

"In zekere zin wel. Zij vertelden Juliana dat zij het overspel van Bernhard niet hoefde te pikken. Een vreemdgaande man is voor niemand leuk, maar zeker niet voor een romantische geest als Juliana die enorme waarde hechtte aan vriendschap, eerlijkheid en trouw. Juist zij moest nu ontrouw zijn aan de vrienden die haar zo hadden gesteund."

"Dat afscheid heeft Juliana buitengewoon gekwetst. Dat werd nog versterkt dat die vrienden haar die ontrouw aan de beweging hoogst kwalijk namen. Zij zagen het als een verraad aan hun hoge, door God gegeven opdracht. Juliana bleef met lege handen achter."

Han van Bree: 'De geest van het Oude Loo - Juliana en haar vriendenkring 1947-1957', 480 pagina's, uitgeverij Conserve. euro 34,99

undefined

GREET HOFMANS

In juni 1956 publiceerde Der Spiegel een artikel over de onhoudbare situatie voor prins Bernhard, omdat koningin Juliana gehypnotiseerd was door 'toverkol' Greet Hofmans. De kring rond deze vrouw organiseerde conferenties op het jachtslot het Oude Loo.

Dit luidde een heftige constitutionele crisis in omdat Juliana een scheiding wilde. Zij was het overspel van Bernhard zat en zij eiste dat hij zijn betrokkenheid bij de Bilderbergconferenties stopte.

Een commissie van wijze mannen onder voorzitterschap van Beel koos de kant van Bernhard en oordeelde dat Juliana moest breken met Greet Hofmans en de anderen.

undefined