Het Rijk wil windmolens en zonnepanelen op overheidsgrond

Het Rijk bezit een enorm areaal aan grond en water. Denk aan snelwegbermen, kanalen, grote meren en grond rond wegen, bruggen en sluizen. Op drie rijkslocaties komen zonnepanelen: langs de A37 in Drenthe, de A58/A16 in Noord-Brabant en bij het Rotterdamse baggerdepot Slufter, waar een enorm drijvend panelenpark moet komen. Meer projecten zijn in de maak.

Nieuw is de wijze waarop Rijkswaterstaat, het Rijksvastgoedbedrijf en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland de grond gaan aanbieden. Energiebedrijven hoeven niet langer bij de overheid aan te kloppen met eigen plannen voor een wind- of zonnepark. “Wij nemen nu het initiatief”, zegt programma-manager Sten Heijnis van Rijkswaterstaat. Gemeenten en experts worden vooraf betrokken. “Dan is direct helder wat een bedrijf met een bepaald stuk grond mag doen en welke vergunningen er beschikbaar zijn.” De grond komt via een openbare inschrijving op de markt.

Gedeputeerde Tjisse Stelpstra (ChristenUnie) van Drenthe is nauw betrokken bij de aanleg van de ‘zonneroute’ langs de A37. Drenthe weet als geen ander hoe bewoners zich kunnen verzetten tegen windparken. Over de nieuwe aanpak is Stelpstra daarom enthousiast. “Een zonnepark van 40 kilometer langs de snelweg, tussen Hoogeveen en de Duitse grens, is heel wat anders dan een enorm park op een akker.” Bewoners denken mee, zegt Stelpstra. “Geluidsschermen, creatieve inpassingen in het landschap, alles komt voorbij.”

Storende schittering en schaduwoverlast

Eerst zien dan geloven, vindt de landelijke belangengroep NLVOW voor kritische omwonenden van windmolens en zonneparken. “Van wie de grond is, vinden we niet belangrijk”, zegt voorzitter Rob Rietveld. “Het gaat om de goede inpassing.” Grote zonneparken kunnen storende schittering geven, windmolens dichtbij huizen zorgen voor geluids- en schaduwoverlast. Zodra het Rijk bouwlocaties aanbiedt, kan er meer oog komen voor burgers, hoopt Rietkerk. “Helemaal gerust zijn we er niet op. Bedrijven zoeken altijd de grens van het toelaatbare op, voor maximale opbrengst. “De overheidsregie kan zelfs nadelig uitpakken, vreest hij. “De controlerende rol van het Rijk vervaagt, als het Rijk alle keuzes naar zich toetrekt.”

Duurzame ontwikkelaars reageren wel direct blij. “Deze keuze is een steun in de rug”, zegt directeur Olof van der Gaag van NVDE, een bedrijfskoepel van 1500 duurzame ontwikkelaars. Die bedrijven zoeken locaties voor windmolens en zonneparken. Dat gaat nu gepaard met stroperige procedures. Nu het Rijk grond gaat aanbieden komt er meer schot in, hoopt hij. Het veilen van een bouwlocatie, inclusief­­ vergunningen, kan bovendien de kosten verlagen doordat bedrijven concurrerend inschrijven.

Hoeveel grond het Rijk in totaal kan aanbieden, is nog onbekend. Niet elk areaal is geschikt. “We moeten rekening houden met weguitbreiding in de toekomst. Opwekking van energie is natuurlijk niet onze primaire taak”, zegt Heijnis. Ook kunnen capaciteitsproblemen van het stroomnet zorgen voor vertraging. Rijkswaterstaat hoopt dat in overleg met netbeheerders te ondervangen.

Minister Ollongren gaf de provincies deze week nog een veeg uit de pan omdat ze te weinig haast maken met de energietransitie. De provincies klaagden op hun beurt in de Volkskrant dat hun duurzame doelen voor 2020 onhaalbaar zijn. Als zij ‘in conservatisme blijven steken’, zei Ollongren, zal zij deze taak naar zich toetrekken. Het Rijk heeft de bevoegdheid grond aan te wijzen. Daar is in dit project geen sprake van. “Wij drukken niets door”, zegt Heijnis. Provincies moeten ook zelf nog aan de bak.

Lees ook:
Klimaatakkoord kost minder dan verwacht, maar levert te weinig op

De afspra­ken uit het Klimaatakkoord zijn nog onvoldoende, bleek deze week uit de doorrekeningen.

Een zonnepaneel heeft ook een achterkant!
Een baggerdepot? Dat klinkt niet als een plek om voor de lol op te zoeken. Maar op het viezige water van de Slufter drijft iets bijzonders rond.