Het mooiste compliment dat je iemand kunt geven is aandacht

De mens heeft een aangeboren neiging om negatieve zaken te onthouden, maar bloeit op bij positieve aandacht. Af en toe even op de rem gaan staan om aandacht te geven aan de mensen om je heen, dát is pas een compliment, zegt Ernst Bohlmeijer, hoogleraar geestelijke gezondheidsbevordering aan de Universiteit Twente.

Goed idee, zo'n complimentendag?
"Het is eigenlijk jammer dat het nodig is. Complimenten geven is een groot goed. Het is een teken dat je gezien wordt. Wat je als mens doet, wordt vaak gezien als vanzelfsprekend. Een compliment geven begint met de intentie om te zien wat iemand doet."

Hebben we daar moeite mee? Vinden we dat lastig?
"Nou, in de hectiek van alledag kan het er weleens bij inschieten. Iemand echte aandacht geven, vraagt van je dat je af en toe even afremt en een adempauze neemt. Even bij een collega langslopen om te informeren waarmee hij of zij bezig is, dat zien we snel als verloren tijd. Dat heb ikzelf ook, dan denk ik: ik had nu een nuttig telefoontje kunnen plegen. Maar voor een goede relatie is het belangrijk om tijd voor iemand te nemen en oprechte belangstelling te tonen.

Ik merk dat er in de samenleving grote behoefte is om af en toe even af te remmen. Er zijn steeds meer trainingen over stilstaan, bewust leven, aandacht hebben voor elkaar. We beseffen steeds beter hoe belangrijk dat is."

Wat is het nut van een compliment?
"Om je als mens te kunnen ontplooien heb je autonomie, competentie en verbondenheid nodig. Die drie behoeftes komen samen in een compliment. Door een compliment te geven, benadruk je iemands goede kanten en laat je weten dat iemand gezien wordt. Aandacht en waardering, daar draait het om.

De mens heeft een aangeboren neiging om negatieve zaken te onthouden. Ga maar na: al heb je een heerlijke dag gehad, als je 's ochtends uitgescholden bent op straat, is dat wat je bij het avondeten vertelt. Dat leren we mensen die niet goed in hun vel zitten daarom ook: sta stil bij de positieve dingen, denk terug aan dat warme gevoel. De blijheid die je voelde toen iemand iets aardigs tegen je zei."

Hoe ontvang je een compliment?
"Dat is minstens zo belangrijk! Laat de boodschap even op je inwerken. Een goede reactie is bijvoorbeeld 'wat leuk om dat te horen'. Bagatelliseer een compliment nooit. Zeg niet: joh, ik heb geluk gehad. Of: ach, dat valt wel mee hoor. Ga er niet tegenin, tenzij je wordt aangesproken op iets wat jijzelf niet hebt gedaan, maar bijvoorbeeld een collega. Dan is het wel netjes om dat te zeggen."

Welke rol spelen complimenten op het werk?
"Laatst las ik een onderzoek waaruit bleek dat er op de werkvloer weinig complimenten worden gegeven. En als het gebeurt, gaat het over uiterlijk, in plaats van kwaliteiten van mensen. Terwijl we weten dat betrokken werknemers met meer plezier werken. Die betrokkenheid kun je versterken door medewerkers oprechte aandacht en waardering te geven.

We zijn geneigd vooral op fouten te letten. Daar zijn we namelijk bang voor; dat zaken in de soep lopen. Dus gaat het jaarlijkse functioneringsgesprek over voldoendes en onvoldoendes, over wat er niet goed gaat en wat er beter moet. Als je het beste uit je mensen wilt halen, moet je af en toe een complimentje uitdelen."

En je baas, kun je die een compliment geven?
"Dat is misschien ietsje moeilijker. Maar iedereen heeft het nodig dat zijn inzet op waarde wordt geschat, ook een CEO van een multinational."

Wordt dat niet snel geslijm?
"Dat heeft te maken met je intentie. Een compliment moet wel gemeend zijn. Als je iets gedaan wilt krijgen is het niet oprecht. Ik heb weleens een compliment gekregen en de volgende dag een verzoek. Dat is manipulatie. Zo iemand geloof je de volgende keer niet meer. Maar ik denk dat je het vaak wel aanvoelt."

Al die complimentjes, is dat niet een beetje soft?
"Daar zijn we inderdaad vaak bang voor. Dat iemand met ons aan de haal gaat als we niet kritisch zijn. Dat hij gemakzuchtig wordt, in het vervolg snel tevreden is. Kritiek daarentegen, daarmee houd je mensen scherp, denken we. Het gaat om de balans. Die is nu scheef."