Het liefst Schweitzer achterna

Ze had de wijde wereld in willen gaan om mensen te helpen, maar daar kwam het niet van. Aan huis en kinderen gebonden, bleef ze haar grenzen verleggen.

Iedereen was tegen, toch trouwden ze met elkaar. Ze trok altijd haar eigen plan, wat anderen daar ook van dachten. Dat ze misschien ongelijk had, op welk gebied dan ook, dat ging er bij haar niet in. En dus was ze ook in de liefde niet van haar stuk te krijgen.

Toen Janny Faber op een verjaarspartij Klaas Holman leerde kennen, was ze gecharmeerd. Voor haar was hij een man van de wereld, een knappe man bovendien. Tijdens de Duitse bezetting was hij leider geweest van een knokploeg van het verzet in Friesland. Hij had een goede baan en reed op een stoere Harley-Davidson. Alleen was hij achttien jaar ouder dan zij. Dat was voor anderen een probleem. Voor haar niet.

undefined

Hoog in de bol

In haar ouderlijk gezin zeiden ze al dat Janny het hoog in de bol had. Haar ouders hadden een kruidenierswinkel in het Groningse dorp Grootegast. De zes kinderen, van wie zij de vierde was, moesten al jong meehelpen. Ze had daar geen goede herinneringen aan. Behalve aan het paard dat haar vader voor de wagen spande. Zij bracht dat 's avonds naar de wei.

Janny kon goed leren en droomde van de wijde wereld. Haar held was Albert Schweitzer, de Duitse zendingsarts die befaamd was om zijn ziekenhuis in het Afrikaanse Gabon. Zoiets wilde Janny ook. Haar eerste stap was de mulo; als enige in het gezin leerde ze door.

Wegens de oorlog moest ze haar ambitie temperen en ze ging leren voor apothekersassistente, een tussenstap, dacht ze. Ook in de nachtelijke spertijd, die door de Duitsers was ingesteld, mocht ze over straat om medicijnen te bezorgen. In haar tas smokkelde ze dan soms bonkaarten of de verzetskrant Trouw. Toen dat te gevaarlijk werd, dook Janny onder op een woonark in het Friese Eernewoude. Daar zat ook een Joodse violist verborgen. Haar grote liefde, noemde ze hem later. Wat er met hem is gebeurd, is onbekend. Janny sprak er niet over, ze liet het verleden meestal met rust.

undefined

Nieuwe liefde

Hoe dan ook, kort na de bevrijding stond ze open voor een nieuwe liefde: Klaas met de motorfiets. Ze werkten allebei in Assen, hij bij Provinciale Waterstaat, zij bij een apotheek. In de weekeinden nam hij haar achterop naar het Westerkwartier, zij naar Grootegast, hij naar het naburige Stroobos waar hij vandaan kwam.

Hun verhouding viel verkeerd bij haar ouders. Ze vonden het leeftijdsverschil veel te groot. Ook zíjn familie had bezwaren: was dat jonge meisje misschien uit op zijn geld?

Toen Klaas haar ten huwelijk vroeg, noemde hij haar 'mijn prinses', dat bleef haar altijd bij. Janny vergat haar droom van zendingsarts, stopte met werken zoals dat hoorde, en trouwde in februari 1949. Ook in haar huwelijk was ze ambitieus: toen ze na drie maanden nog niet zwanger was, begon ze zich zorgen te maken. Eind 1950 kreeg ze toch haar eerste kind, Aleid, en later kwamen Dick, Bert, Heileen en Wim.

Na zes jaar in een huurwoning, kochten ze in 1956 een vrijstaand huis met een rieten dak aan de Vaart in Assen voor 32.000 gulden. Dat konden ze zich veroorloven, want Klaas klom gestaag op bij Waterstaat.

Janny vond haar wereldje als huisvrouw en moeder te klein. Anders dan Klaas , die uit een warm nest kwam, hoefde zij niet zo nodig een groot gezin. Ze voelde dat het leven aan haar voorbijtrok, zoals de schepen in de vaart waarop ze uitkeek. Af en toe ontsnapte ze en dan bleef ze een paar dagen weg, op de Veluwe of zo. Later plande ze haar reizen en ging ze ook verder weg.

In het centrum van Assen aan de Varkensmarkt vond ze een winkelpand waar 's zomers kampeerspullen te koop waren. In de winter kon ze daar ze daar kunstnijverheid verkopen: potterie, sieraden en houtsnijwerk. Voor thuis regelde ze een kindermeisje.

Veel geld leverde haar winkeltje 'Het Spinnewiel' niet op. Ze wilde meer en leerde autorijden in 1960. Daar werd schande van gesproken: wat moest Janny met een rijbewijs want haar man kon toch rijden?

Met haar auto kon ze vooruit in de wereld. Toen Nederland overging van kolengas op aardgas, werd Janny adviseuse van het gasbedrijf. Kooktoestellen en kachels moesten worden aangepast of vervangen. Zij ging van huis tot huis om voorlichting te geven in Assen en omliggende dorpen. Toen die operatie was voltooid, ging Janny enkele middagen per week bij een juwelier werken. Daar leerde ze veel over parels, edelstenen, goud en zilver. Daar was ze dol op. Wat ze verdiende, gaf ze dan ook graag uit aan sieraden. Ze kleedde zich zorgvuldig en zat elke week bij de kapper. Janny wilde gezien worden.

undefined

Hang naar luxe

Haar hang naar luxe stond haaks op de soberheid van Klaas. Hij gaf zijn geld liever aan de gereformeerde kerk. Met zijn alpinopet reed hij in een Kever, terwijl zijn ondergeschikten in een Opel zaten met een hoed op. Zij wilde graag op reis, hij bleef liever thuis om voor dag en dauw op paling te vissen.

Bij al hun verschillen en spanningen waren ze het eens over het geloof. Ze namen de Bijbel van kaft tot kaft als enige waarheid aan. Toen hun kinderen later afweken van dat rechte pad, was dit voor hen pijnlijk.

Ze stelde hoge eisen aan de kinderen, zoals ze dat ook aan zichzelf deed. Al jong kregen ze grote verantwoordelijkheden.

Hun zoon Dick was altijd een zorgenkind, een bang kind. Als hij speelgoed kreeg, maakte hij dat meteen kapot. Ook kon hij moeilijk leren. Hun oudste dochter Aleid kreeg hem onder haar hoede. Pas veel later werd ontdekt dat hij manisch-depressief was. Hij zou altijd zwaar op Janny leunen.

Toen Klaas tegen zijn pensioen liep, begon Janny aan een opleiding voor makelaar. Ze werd in 1972 als een van de eerste vrouwen door de rechtbank beëdigd. Andere makelaars zagen haar aanvankelijk als een hobbyist, maar haar zaak die ze samen met een verzekeringsman dreef, was succesvol.

undefined

Nieuwkomers

De noordelijke gasvelden trok een stroom nieuwkomers naar Assen die een huis in de betere sector zochten. Janny kende bijna elk huis in de streek door haar gasadviezen. Ook in krappe tijden draaide haar kantoor in de Stationsstraat goed.

Klaas kreeg op z'n 75ste een hartinfarct. Toen hij uit het ziekenhuis terugkwam om thuis te sterven, knapte hij wonderbaarlijk op. Janny zette haar makelaardij thuis voort in een slaapkamer om hem te kunnen verzorgen. De spanningen van weleer waren verdwenen. Na elf jaar stierf hij in 1993.

Naast haar werk als makelaar had ze als vrijwilliger haar handen vol. Bij de Jozefkerk was ze diaken met 'ouderen' als extra taak. Altijd al, ook toen haar kinderen nog klein waren, ging ze wekelijks op bezoek bij oude mensen om hun eenzaamheid te verdrijven. Ook al had ze Albert Schweitzer niet kunnen navolgen, mensen helpen in eigen omgeving gaf haar voldoening.

undefined

Kleine wereld

Haar zoon Dick kon ze uiteindelijk niet redden. Toen ze eens in 2002 voorbij zijn woning reed, zag ze daar allemaal blauwe zwaailichten. Ze reed door, vol bange vermoedens. Thuis belde ze onmiddellijk met dochter Heileen, die vernam dat Dick zichzelf had opgehangen.

Aan haar activiteiten kwam een plotseling einde door een hersenbloeding in februari 2003. Ze had nu zelf hulp nodig en ze raakte onzeker en depressief. Een nieuwe vriend, Klaas Rona, verlichtte haar eenzaamheid. Als het even kon, gingen ze samen op stap naar tentoonstellingen. Na zijn overlijden leerde ze acht jaar geleden, toen ze in verzorgingstehuis De Slingeborgh woonde, opnieuw een liefde kennen. Geert Stel en zij waren 'elkaar tot hand en voet'.

"Ik heb gebeden dat ik nog iets kan betekenen voor iemand", zei ze. "De wereld wordt zo klein als niemand je meer nodig heeft."

Jantje Holman-Faber werd geboren op 8 mei 1925 in Grootegast, Groningen. Ze stierf op 30 maart 2016 in Assen.

Janny Holman werd in 1972 als een van de eerste vrouwen beëdigd als makelaar

In Naschrift beschrijft Trouw het leven van onlangs overleden bekende of heel gewone mensen. Een tip voor Naschrift? Mail naar naschrift@trouw.nl Of per post naar Trouw/Naschrift, postbus 859, 1000 AW Amsterdam

Janny Holman-Faber bleef haar hele leven haar grenzen verleggen.

undefined