Het kapitalisme blijft het beste systeem
The Economist heeft wat uit te leggen. Nu de fundamenten van het kapitalisme lijken te verzakken, zouden ook de grondvesten van dit Britse weekblad gevaarlijk moeten schudden. The Economist is immers de trompettist van het economisch liberalisme, al 165 jaar lang. Ook nu is The Economist niet van zijn geloof gevallen.
’Kapitalisme in ’t nauw’, erkent het blad op zijn omslag. Binnenin gaat het de strijd aan met de doodaanzeggers van het economisch liberalisme. „In de afgelopen anderhalve eeuw heeft het kapitalisme zijn waarde bewezen voor miljarden mensen”, stelt The Economist. „Die delen van de wereld waar het tot bloei kwam hebben er wel bij gevaren; de gebieden waar het verschrompelde hebben daaronder geleden.”
„Zelfs nu met de kredietcrisis zal in dit decennium wellicht de snelste groei van het wereldwijde inkomen per persoon worden geboekt in de geschiedenis.”
Dat politici nu overal ter wereld aan de rem gaan hangen van deregulering en privatisering, vindt The Economist begrijpelijk en soms zelfs terecht. Verdediging van het kapitalisme vereist, heel paradoxaal, staatsingrijpen. Niet tegen het vrije verkeer van goederen en diensten, wel tegen bankiers die krankzinnige risico’s nemen. Omdat de rest van de economie niet zonder de financiële wereld kan, moeten er regels zijn. Niet méér regels, maar betere regels. Want regels kunnen ook de volgende ramp helpen uitlokken. „Het kapitalisme zal zich uiteindelijk zelf corrigeren”, gelooft The Economist. „Ondanks al zijn tekortkomingen is het nog steeds het beste systeem dat de mens heeft uitgevonden.”
De econoom Joseph Stiglitz (Nobelprijs 2001) is het daarmee eens. „Niemand heeft ooit beweerd dat het voor stabiliteit zou zorgen”, schrijft hij in het Amerikaanse Time. „In de laatste 30 jaar hebben markteconomieën ruim honderd crises beleefd.” Hij wijst beschuldigend naar Alan Greenspan, die bijna twintig jaar centrale bankier van de VS was. Tot voor kort kon zijn reputatie niet stuk. Nu wordt hem aangewreven dat deregulering en te lage rente een te grote verleiding waren voor financiële goochelaars.
Newsweek voegt daar een aanklacht aan toe. Greenspan dacht dat internet de markt transparant zou maken voor iedereen. Inderdaad, schrijft Newsweek, via het internet was alle informatie te vinden om de kredietcrisis te voorspellen. Maar de overvloed aan informatie en het gebrek aan middelen om die te vinden en te analyseren heeft de mensen begraven onder een tsunami aan gegevens.
De crisis is voor Time aanleiding op zoek te gaan naar iets ongrijpbaars dat zo belangrijk kan zijn: het temperament dat een goede Amerikaanse president kenmerkt. Newsweek omschrijft dat als iets wat kiezers aanvoelen als ze een kandidaat zien improviseren of als hij denkt dat niemand kijkt. Het blad laat er vier historici op los die zich hebben gespecialiseerd in Amerikaanse presidenten. Ook zij komen er niet uit. Een van hen, Russell Riley, vat zijn wensen samen: het fatsoen van Gerald Ford, Jimmy Carters discipline, Ronald Reagans zonnige optimisme, vader Bush zijn diplomatieke instinct, Bill Clintons intellectuele nieuwsgierigheid en zoon Bush zijn koppigheid.
