Het is niet misdadig om je gezin te willen herenigen

De aanpak van een Europese ’sluiproute’ waarmee migranten een verblijfsvergunning proberen te bemachtigen, lijkt volgens staatssecretaris Albayrak van justitie te werken. De ’sluiproute’ wordt gevolgd door mensen die graag met hun partner en/of kind in Nederland willen wonen en via een ander Europees land hun recht op gezinsleven proberen uit te oefenen. Het is droevig dat mensen een ’sluiproute’ moeten volgen.

De Europese ’sluiproute’ betekent dat mensen toepassing zoeken van het EU-recht. Een inwoner van Nederland, die niet naar een ander Europees land verhuist, valt niet onder de EU-richtlijnen. Dat komt omdat het basisidee van de EU nog altijd het bevorderen van het vrije verkeer van personen, goederen en diensten is. Zonder ’verkeer’ geen EU-recht. Omdat Nederland binnen Europa extreem streng is met de gezinsmigratie, is het in elk willekeurig ander Europees land beter toeven. Daar vallen de gezinnen namelijk wél onder de ruimere EU-gezinsherenigingsrichtlijnen die het recht op gezinsleven respecteren.

Kinderen zijn heel vaak de dupe van de strenge Nederlandse gezinsherenigingsregels. Vorig jaar werd een verzoek van een ouder en kind om bij elkaar te mogen wonen 2.830 keer afgewezen. Het gaat dan om kinderen in Nederland, meestal met de Nederlandse nationaliteit, die een ouder in het buitenland hebben. Of andersom: een ouder met een permanent verblijfsrecht, vaak Nederlander, die graag zijn of haar kind naar Nederland haalt.

In Nederland moeten ouders aan een inkomensvereiste voldoen om hun kinderen naar Nederland te mogen halen. Hetzelfde geldt voor het Nederlandse kind dat zijn ouder wil laten overkomen: omdat het kind niet in het levensonderhoud van de ouder kan voorzien, mogen ouder en kind niet in Nederland wonen, ook het kind heeft te maken met een inkomensvereiste. Arme mensen hebben dus geen recht op gezinsleven.

Het is logisch dat mensen uit Nederland die hun recht op gezinsleven willen uitoefenen tijdelijk of blijvend naar een ander Europees land vluchten. En het is ook niet vreemd dat het recht op gezinsleven zo sterk is verankerd in de EU-richtlijnen. Dat komt omdat de Europese beleidsmakers zich goed hebben gerealiseerd dat het vrije verkeer van personen, altijd een vrij verkeer van gezinnen zal moeten zijn. Mensen laten niet graag hun gezin achter als ze voor langere tijd elders verkeren.

De woorden ’aanpak’ en ’sluiproute’ zijn misleidend. Dat heeft ook het Europees Hof van Justitie al meermalen verklaard: het is goed dat mensen gebruik maken van hun EU-rechten, daar zijn ze voor bedoeld. Het is stigmatiserend en criminaliserend om dat een ’sluiproute’ te noemen.

Het gaat om mensen die een van de meest basale mensenrechten praktiseren: het recht op gezinsleven. Dat recht is niet alleen verankerd in de EU-richtlijnen en het Europees Verdrag voor de Rechten van Mens, maar ook, en nog veel sterker, in het Kinderrechtenverdrag. Daarin staat dat ouder(s) en kind in beginsel bij elkaar moeten kunnen leven.

Alleen als het belang van het kind erom vraagt, mag een kind na een zorgvuldige toetsing door de rechter gescheiden worden van de ouder(s). Als ouder(s) en kind niet in hetzelfde land verblijven, moeten de autoriteiten alle medewerking geven om met ’menselijkheid, welwillendheid en spoed’ een hereniging mogelijk te maken. Ook dat staat in het Kinderrechtenverdrag.

Het is de hoogste tijd dat Nederland het recht op gezinsleven gaat respecteren. Het is opmerkelijk dat in een regeerperiode met zoveel hoeders van het gezin aan de macht én een minister voor Jeugd en Gezin het recht op gezinleven zo in de knel zit. Er zijn twee cruciale veranderingen nodig in het huidige gezinsherenigingsbeleid.

Op de eerste plaats zouden Nederlanders niet naar een Europees land moeten hoeven te verhuizen om in aanmerking te komen voor de EU-gezinsherenigingsrichtlijnen. Het van toepassing verklaren van de richtlijnen op inwoners van Nederland lost het probleem van de ’sluiproute’ onmiddellijk op.

En op de tweede plaats zouden in het gezinshereningsbeleid de belangen van het kind een duidelijker plaats moeten krijgen. Dat betekent dat er onderscheid gemaakt moet worden tussen gezinshereniging van partners en die tussen ouder en kind. Hereniging tussen ouder en kind zou altijd, onmiddellijk, en zonder nadere eisen moeten kunnen als dat in het belang van het kind is.