'Het is leuk, die heftige reacties'

Wilders (36) lijkt onverstoorbaar door de felle reacties. Hij begrijpt de ontstane commotie niet helemaal: ,,Ik heb veel boze en emotionele brieven gekregen, maar de laatste tijd krijg ik ook adhesiebetuigingen. De geesten waren blijkbaar nog niet rijp voor een debat hierover. Ik probeer zoveel mogelijk brievenschrijvers uit te leggen dat we juist met dit voorstel erger proberen te voorkomen. Ik heb ook met de bond van uitkeringsgerechtigden gesproken. Na afloop waren ze het nog steeds niet eens met mijn standpunt, maar ze hadden er wel begrip voor gekregen. En ze waardeerden het dat ik bereid was geweest het debat aan te gaan.''

,,Niemand vindt het normaal dat we bijna een miljoen arbeidsongeschikten hebben. Nu het economisch goed gaat, kunnen we dat misschien nog opbrengen. Maar we moeten voorkomen, dat we straks plotseling weer moeten ingrijpen in hoogte en duur van alle uitkeringen. Opgebrande of overspannen mensen horen meestal niet in de WAO thuis, maar moeten via speciale burnout-trainingen zo snel mogelijk weer aan de slag. Het is jammer dat de PvdA nog zo geblokkeerd is door het WAO-debacle, dat ze het hele probleem gewoon ontkennen. Het CDA deelt de analyse wel, dus misschien kunnen we via die weg een meerderheid halen.''

Wilders kwam vorig jaar nieuw in de Kamer, maar het politieke bedrijf was hem niet vreemd. Al acht jaar draaide hij als beleidsmedewerker van de VVD achter de schermen mee. Trots meldt hij dat hij op eigen kracht is binnengekomen. ,,Ik heb gewoon op een advertentie in de krant gereageerd en het sollicitatiegesprek met Dijkstal en Linschoten gevoerd.'' Daarvoor werkte hij bij de Ziekenfondsraad en de Sociale Verzekeringsraad, de voorloper van het huidige college van toezicht sociale verzekeringen (CTSV). ,,Een leuke tijd, al waren het voornamelijk linkse collega's. Maar ik ergerde me vreselijk aan de sociale partners, die toen de scepter zwaaiden. Als wij met een kritisch rapport kwamen over arbeidsongeschiktheidsverzekeringen, kwam dat in het bestuur en gingen werkgevers en vakbondsbestuurders alle scherpe kantjes eraf halen. Ze vermengden continu hun rol van belangenbehartiger en toezichthouder.''

Als beleidsmedewerker behoorde hij al snel tot het zogenoemde 'klasje van Bolkestein'; jonge medewerkers die met de toenmalige fractieleider brainstormden over onderwerpen die op de agenda moesten komen. Hij schreef ook regelmatig de, soms scherpe, toespraken van Bolkestein.

Het kamerlidmaatschap is echter een heel ander metier, erkent hij. ,,Ik heb al die jaren de kamerleden bestudeerd. Dan zie je wat goede en minder goede kamerleden zijn. Nu moet ik het zelf waarmaken. Je staat in de schijnwerpers en moet de contacten of onderhandelingen met andere partijen doen. Ook met journalisten moet je leren omgaan. En je gaat op werkbezoek in binnen- en buitenland. Er komt veel meer bij kijken dan je van tevoren beseft.''

Voor elke toespraak, interview of bijdrage aan een debat is hij gespannen. Hij weet dat de andere kamerleden staan te popelen hem het vuur na aan de schenen te leggen, zodra hij namens de VVD zijn standpunten over werklozen en arbeidsongeschikten verkondigt. ,,Dat hoort erbij. Je moet gespannen zijn om je drive te hebben en de argumenten goed over te brengen. Het is ook leuk, die heftige reacties. Het maakt een debat wat levendiger.''

Een slecht politicus vindt Wilders een kamerlid dat niet openstaat voor argumenten van anderen of zich te veel voor het karretje laat spannen van een lobby-groep. ,,Je moet niet meehuilen met de wolven in het bos. Een goed kamerlid is wel bereid zich te laten beïnvloeden door andere meningen, maar komt uiteindelijk tot een eigen afweging.''

Zijn twee grote voorbeelden zijn Wiegel en Bolkestein. ,,Allebei interessante politici, maar uiteindelijk ga ik voor Bolkestein. Zijn manier van optreden, de helderheid en manier van debatteren. Hij was controversieel, maar hij kon het goed motiveren. Ik heb veel van hem geleerd.''

Dat VVD-fractieleider Dijkstal deze week met een overtuigende meerderheid van 78 stemmen door medekamerleden tot beste politicus van het jaar is gekozen, verbaast Wilders niet. Ook hij heeft op Dijkstal gestemd. ,,Hij heeft de semi-kabinetscrisis van deze zomer, na de nacht van Wiegel, door zorgvuldig manoeuvreren heel goed opgelost. Ook intern is hij een motiverende leider, terwijl hij toch ieder kamerlid de ruimte geeft.''

Behalve met sociale zekerheid, houdt Wilders zich ook bezig met het buitenlands beleid, met name het Midden-Oosten en Oost-Europa. Hij heeft onlangs een lijvig rapport geschreven over massavernietigingswapens. Een groot gevaar ziet hij in het sterk opkomende moslimextremisme. Dat dit onderwerp nogal ver van de Nederlandse politiek af staat, ontkent hij. ,,Het is juist verbazend hoe weinig aandacht dat extremisme in Europa krijgt. Iran is de productie van massavernietigingswapens fors aan het opvoeren en ook zijn financiële steun aan extremisten. Het lijkt tegenstrijdig, maar hoe meer de vrede in het Midden-Oosten in zicht komt, des te gevaarlijker worden deze groeperingen. Die hebben namelijk vooral veel te verliezen bij vrede. Het is niet voor niets dat mijn rapport door de voltallige kamercommissie is overgenomen en de conclusie na een debat ook door het kabinet. Het extremisme daar is een gevaar voor de stabiliteit van Europa en Nederland. Het is zelfs het grootste probleem van de komende tien jaar, want door migratie komt het extremisme ook naar Nederland. Dat gebeurt al, maar daarover lijkt iedereen te zwijgen. Ik heb hierover kamervragen gesteld, maar de regering wilde om veiligheidsredenen geen antwoord geven. Toch heb ik wel bereikt dat de moties die ik hierover heb ingediend, door de Kamer zijn aangenomen.''

Aan een sociaal leven komt hij nauwelijks meer toe. Zelfs in het weekeinde werkt hij tien uur per dag. ,,Dan kan ik stukken lezen en mijn bijdrage uitwerken. De rest van de week ben je vooral aan het praten en vergaderen. Maar ik heb het er graag voor over. Ik vind het iedere dag weer heerlijk hier te mogen rondlopen, ik geniet ervan om de presentielijst te tekenen en tijdens een debat te interrumperen. Het is gewoon een voorrecht om als volksvertegenwoordiger hier je mening te mogen geven.''