HET einde voor HET Symfonieorkest?
Het is zomer 2011. De Nederlandse orkestwereld is in rep en roer over de dreigend opdoemende maatregelen van staatssecretaris Halbe Zijlstra. Die wijkt in een beleidsbrief aan de Tweede Kamer af van het advies van de Raad voor Cultuur en wil af van drie van de tien symfonieorkesten die Nederland rijk is. Voor aanvang van een concert door het Orkest van het Oosten in Zwolle speelt daarom een eenzame trompet vanaf het podium 'The Last Post'. Dan stapt orkestdirecteur Harm Mannak het podium op om met het publiek zijn zorgen te delen.
Dit ietwat potsierlijke protest ligt pas vier jaar achter ons, maar in de tussenliggende tijd lijkt de wereld voor het Orkest van het Oosten - iets later herdoopt in Nederlands Symfonie Orkest, en nog weer later in HET Symfonieorkest - compleet in duigen te liggen. Directeur Mannak kondigde begin deze maand zijn vertrek aan. Niet veel later kwam het nieuws naar buiten dat het orkest op de rand van de afgrond balanceert.
Wat is er gebeurd? Kort door de bocht: de ambities van het orkest met het daarbijbehorende verdienmodel waren torenhoog. Zó hoog vindt bureau Berenschot, dat de financiële situatie van HET Symfonieorkest doorlichtte, dat niet meer gesproken kan worden van ambities, maar van illusies. Het rapport was vernietigend. Het orkest heeft zich rijk gerekend met veel te hoge verwachtingen van financieringen door bedrijven en particulieren. Dat private geld kwam niet en de ambitie om in 2018 volledig op eigen kracht te kunnen bestaan, verdampte volledig. Net als een extra subsidie van de provincie om de problemen te overbruggen: vijf miljoen euro.
Door alle aandacht die de problematiek de afgelopen dagen kreeg, komen nu ineens, zoals dat gaat, andere, schimmiger zaken bovendrijven. In de Provinciale Staten van Overijssel werd gedeputeerde Hester Maij woensdagavond plots ter verantwoording geroepen vanwege vermeende te hoge bezoldigingen van directeur Mannak en chef-dirigent Jan Willem de Vriend. En ineens is er ook ophef over een duur nieuw automatiseringssysteem, betrokken van een bedrijf waar Mannaks zoon een hoge functie heeft.
Het is te begrijpen dat men in Overijssel duidelijkheid wil over het eigen orkest. Men wil het uiteraard graag behouden. Daarvoor moet volgens bureau Berenschot hard worden ingegrepen. De begroting van 2016 is nog niet rond en dat brengt de continuïteit in gevaar. Het aantal musici moet omlaag, zoals dat bij het naburige Het Gelders Orkest ook - met redelijk succes - is gebeurd. Voor de musici zelf, die de laatste jaren voor zulke mooie muzikale projecten hebben gezorgd, is de appel zuur.
Over anderhalve week wordt in een speciale commissie van Provinciale Staten verder gesproken over de dramatische toestanden bij HET Symfonieorkest. Het spelen van 'The Last Post' lijkt nu veel gepaster dan destijds in 2011. De tijden dat HET Symfonieorkest als Orkest van het Oosten met zijn toenmalige chef-dirigent Jaap van Zweden met succes in New York speelde, liggen in elk geval ver achter ons.
Voor Van Zweden zelf is New York overigens allerminst een vervlogen herinnering. Twee weken geleden stond hij er nog het New York Philharmonic te dirigeren. Over Van Zweden, die nog steeds genoemd wordt als mogelijke nieuwe chef daar, schreef The New York Times: 'Dirigeren zo fantasierijk als dit komt hier niet elke week langs en verdient het om gehuldigd te worden'.
undefined
