Het bevolkingsonderzoek levert heel veel stress op, zijn er geen alternatieven?

Onlangs ontving ik een brief met vooraankondiging bevolkingsonderzoek (bvo) darmkanker. Het roept allerlei onrust in me op. Ervan uitgaande dat ik niet zo uniek ben als ik zou willen, vraag ik me af wat het met andere mensen doet dat ze regelmatig worden geconfronteerd met de vraag over een medisch onderzoek naar één of andere vorm van kanker. Ik weet het: ik hoef niet mee te doen. Maar alleen al dat ik die vraag krijg voorgeschoteld maakt me onrustig. En nu moet ik beslissen. Als ik meedoe levert dat spanning op, als ik niet meedoe ook. Want hoe schuldig ben ik dan als ik toch darmkanker zou hebben/krijgen? Kan, durf, wil ik afwijken van de norm: wel meedoen? Op welke gronden moet ik beslissen?

Ik weet dat er bij dit onderzoek globaal vier uitkomsten zijn: er wordt bloed gevonden met twee mogelijkheden, wel kanker of geen kanker, en in beide gevallen veel kosten voor mij in investering in tijd, emoties, regelen én zorgkosten voor de maatschappij, ziekenhuis, huisarts, verzuim op mijn werk. Of er wordt geen bloed gevonden, met beide mogelijkheden. Voorlopig geen verdere kosten.

Ieder bvo heeft zijn eigen verhaal als bovenstaande. Steeds de onrust van de mogelijkheid voor onderzoek, het tijd vrijmaken voor het onderzoek, het wachten op de uitslag en afhankelijk daarvan vervolgstappen die tijd, energie, pijn, risico, ongemak met zich meebrengen. Allemaal momenten waarop we geconfronteerd worden met stress. Dat is wat er vaststaat. De rest gaat over kansen.

Erfenis

Nu wordt er gepleit voor een nieuw bevolkingsonderzoek, namelijk longkanker voor (ex-)rokers. Het inademen van vervuilde lucht telt hier niet mee. Methode van screening: een CT-scan. Daarvan weten we dat die vervuilend is, dat productiecapaciteit niet oneindig is en dat er risico’s zijn voor de omgeving en voor iedereen die ergens in het proces meewerkt, van het verkrijgen van grondstoffen tot en met het afvoeren van het afval. Wat we met het afval moeten, komt voorlopig niet verder dan ‘verstoppen op een plek waar we er nu geen last van hebben’. Een erfenis voor latere generaties die het op enig moment weer tegenkomen. Het onderzoek heeft risico’s. Niet iedereen overleeft (letterlijk) de contrastvloeistof, en de straling, hoe minimaal ook, heeft ­risico’s.

Op mijn lijstje voor vrouwelijke (ex-)rokers staat nu:

• Eens per vijf jaar: oproep voor bvo baarmoederhalskanker: stress­moment van brief, moment van ­afspraak maken huisarts, moment ­uitstrijkje, moment uitslag.

• Eens per twee jaar: oproep borst­kanker: oproep, plannen of afspraak verzetten, moment van onderzoek, moment van uitslag.

• Eens per twee jaar: oproep darmkanker: vooraankondingsbrief, enveloppe met handleiding en materiaal, opvangen ontlasting, versturen ontlasting, uitslag.

• Komt dan bij, eens per jaar: oproep longkanker: ontvangen oproep, ­planning (of vrijmaken, of verzetten afspraak of ...) onderzoek, uitslag ­onderzoek.

Dat zijn 22 bvo’s per tien jaar voor vrouwelijke (ex-)rokers, ruim twee per jaar. Met alle voorafs en achterafs ook zonder vervolgonderzoek al een groot deel van het jaar bezig met wat preventie wordt genoemd. Wie zorgt voor de stresspreventie? Voor niet (ex-)rokers zijn het er ‘maar’ twaalf.

Verzendenveloppes

Wat zijn de risico’s voor de volksgezondheid van alle milieukosten van deze onderzoeken? Van brief tot CT-scan met zijn nucleaire risico’s (net als bij borstkankeronderzoek) en verzend­enveloppes en potjes en... ?

Ik ben gelukkig geen (ex-)roker. En ik vermoed dat ik in relatief schone lucht woon. Ik heb ook meer dan genoeg aan de andere vragen.

Zou er met hetzelfde geld ook een stimuleringsbrief ‘gezond leven’ naar iedereen gestuurd kunnen worden? Hoe is dan de verhouding kosten-­baten? In ieder geval levert een ver­betering van leefstijl vrijwel meteen een verhoogd welzijn op en positieve invloed op veel meer aspecten van de gezondheid. Of zou een verbetering van de leefomgeving gerealiseerd kunnen worden? Ben ik nou gek? Of worden we het samen?

Lees ook:

Ik hóefde natuurlijk niet mee te doen aan het bevolkingsonderzoek

En wederom viel de paarse envelop bij mij op de mat, schrijft columnist Rob Schouten. De paarse? Ja, dus niet de blauwe van de Belastingdienst en ook niet die van het Centraal Justitieel Incassobureau die ook een paars randje heeft. Nee, die helemaal paarse van Bevolkingsonderzoek Midden-West.

Screening op longkanker redt duizenden levens

Met een screening op longkanker daalt de kans om aan die ziekte te overlijden met 26 procent. Tijd voor een landelijk bevolkingsonderzoek, zeggen artsen.