Helft bedrijfsartsen meldt beroepsziekten nooit
Jaarlijks maakt 70 procent van de bedrijfsartsen geen melding van beroepsziekten, hoewel ze dat wel moeten doen. Bijna de helft rapporteert zelfs nooit enige beroepsziekte, en dat zeker al tien jaar lang. Daardoor weet niemand hoeveel mensen jaarlijks ziek worden door hun werk. De schattingen lopen in rapporten ver uiteen: van 15.000 tot 400.000.
Het is belangrijk tijdig te weten welke beroepsziekten er zijn, vooral omdat dan maatregelen kunnen worden genomen aandoeningen te voorkomen. Zo is lawaaidoofheid met gehoorbescherming goed te voorkomen en is RSI flink afgenomen toen de computermuis lichter en beter bestuurbaar werd. Weinig kennis over beroepsziekten kan er ook toe leiden dat het verzuim langer duurt dan nodig.
Schimmelinfecties, lasogen, stof-longen, overspannenheid, asbestkanker, bakkersastma; ze staan allemaal in de inventarisatie die het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB) jaarlijks opstelt. Maar er komen nooit meer dan zevenduizend meldingen binnen, terwijl het er tienduizenden zouden moeten zijn.
'Kapotte thermometer'
Bedrijfsarts Dolf Algra, oud-bestuurslid van de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB) noemt de lijst "een kapotte thermometer" aangezien de uitkomsten elk jaar ongeveer hetzelfde zijn. Veel bedrijfsartsen melden niet en de artsen die wel meedoen werken voornamelijk in de bouwsector, waardoor gehoorschade en aandoeningen aan rug en andere gewrichten jaar in, jaar uit boven aan de lijstjes staan.
Minister Lodewijk Asscher van sociale zaken onderkent het probleem en heeft aangekondigd dat in het basiscontract dat werkgevers met bedrijfsartsen sluiten moet staan dat de arts melding maakt van beroepsziekten. "Daarop gaan we handhaven, en zo proberen we ervoor te zorgen dat er wel gemeld wordt. De inspectie moet boetes kunnen opleggen als er geen contract is afgesloten of als het contract geen afspraken over het melden bevat", zegt Asscher. Die plannen worden momenteel omgezet in wetgeving.
Bedrijfsarts Algra denkt echter niet dat het gaat werken. Hij pleit ervoor dat de meldingsplicht voor bedrijfsartsen wordt afgeschaft, aangezien de monitor in de huidige opzet toch niet werkt. "De thermometer is niet te maken. Deze is structureel kapot", aldus Algra. Hij krijgt hierbij steun van de NVAB. Laat de werkgever de melding doen, zegt die. Zo gebeurt dat ook bij ongevallen op het werk, en zo ging het voorheen ook.
Goede redenen
Maar waarom geven de bedrijfsartsen de ziekmeldingen niet op? Daar zijn goede redenen voor, meent de beroepsgroep. Zo moeten ze het in hun eigen tijd, en dus onbetaald, doen. Veel bedrijfsartsen zien er vaak ook het nut niet van in. Ze denken zonder het lijstje ook een redelijk overzicht te hebben van welke beroepsziekten voorkomen in hun dagelijkse praktijk.
Daarbij is er geen eenduidige definitie van beroepsziekten. Het NCvB spreekt van "een ziekte of aandoening als gevolg van een belasting die in overwegende mate in arbeid heeft plaatsgevonden". Maar wat moet je verstaan onder 'in overwegende mate'? Het is bovendien vaak moeilijk vast te stellen, zeker bij psychische aandoeningen, of de oorzaak op het werk ligt of thuis, of dat andere factoren een rol spelen.
Tot slot geven bedrijfsartsen (die worden betaald door de werkgever) aan dat ze onzeker zijn over de juridische consequenties van een melding. Die kan leiden tot een claim van de werknemer bij de baas, met misschien allerlei juridische vervolgstappen. Vakcentrale FNV denkt zelfs dat arbodiensten en bedrijfsartsen geen melding van beroepsziekten maken omdat ze bang zijn hun contract te verliezen als ze negatief berichten over hun werkgever.
Werknemers hebben recht op medisch onderzoek
Wettelijk is geregeld dat iedere werknemer om de paar jaar recht heeft op een medisch onderzoek (PAGO/PMO). In de bouw zorgt de bedrijfstakorganisatie Arbouw dat dit gebeurt. Ongeveer 50 procent van de bouwvakkers doet mee. Een bedrijfsarts die zo'n medisch onderzoek afneemt bij een werknemer uit de bouw, krijgt een vergoeding van Arbouw als hij de uitkomsten van het onderzoek bij Arbouw meldt. Op het formulier staan ook de beroepsziekten. Arbouw geeft deze door. Bedrijfsartsen hoeven dus niet zelf de beroepsziekten te melden aan het NCvB. De beroepsziektemeldingen in de bouw zijn voor 91 procent gebaseerd op signalering tijdens zo'n preventief medisch onderzoek. Andere sectoren bieden hun werknemers zo'n periodiek medisch onderzoek echter nauwelijks aan. Uit onderzoek van bureau Panteia blijkt dat maar 11 procent van alle bedrijven in de afgelopen twee jaar een medisch onderzoek heeft laten uitvoeren.
