Heilige Boontjes: jongeren met crimineel verleden schenken u de koffie

Waar ooit criminelen achter slot en grendel zaten, doen nu jongens die hun criminele verleden achter zich willen laten hun best klanten de lekkerste koffie voor te zetten. Doordat een Rotterdamse weldoener zich garant stelde, hoeft koffiehuis Heilige Boontjes, dat onlangs bij een lokale koffietest derde werd, zo goed als zeker niet van die mooie plek aan het Eendrachtsplein te verhuizen.

Die 'gassies' hadden écht werk nodig

Over sympathie en gunfactor hebben de jongens van Heilige Boontjes Koffie niet te klagen. Bij de politie en gemeente is iedereen blij dat de dreigende verhuizing van de baan is. Het idee voor dit werk-leerproject ontstond zo'n drieënhalf jaar geleden bij welzijnswerker Rodney van den Hengel en politieagent Marco den Dunnen die in hun gebied in Delfshaven telkens dezelfde 'gassies' voor inbraken, diefstallen en dealen voor de rechter zagen verschijnen.

"Dan ging het even goed en dan verdwenen ze weer", zegt Van den Hengel met kort haar, oorbel en een heel stevige handdruk. Op het terras schuin tegenover het standbeeld Kabouter Buttplug omschrijft hij zijn rol bij Heilige Boontjes als aanjager, pionier, eigenaar, kwartiermaker. "We concludeerden dat die gasten werk nodig hadden. Écht werk. Niet een spelletje bij een buurthuis. Ik ben weleens meegegaan met sollicitaties die op niets uitliepen. Ik begreep dat wel, want bedrijven nemen een risico door zo'n jongere met een strafblad aan te nemen."

Niet lullen maar poetsen

"Marco en ik vinden dat de jongens tijd en beschutting nodig hebben om hun gedrag te veranderen en deel van de samenleving te worden. Tijd krijgen ze nooit. In zes weken tijd kun je geen werkethos, vast dagritme en sociale vaardigheden leren. Zelfs Hans Kazan lukt dat niet. Bij ons krijgen ze daarvoor tien maanden en soms ietsje langer."

Dat de aanpak werkt, is iedereen duidelijk. Heilige Boontjes won vorig jaar de Hein Roethofprijs die is bestemd voor het beste project voor criminaliteitspreventie. In totaal zijn 52 jongens begeleid en 42 van hen hebben vast werk of een opleiding. "Tien zijn er afgehaakt. Heel triest natuurlijk. De strijd tegen harddrugs konden we niet winnen. Twee jongens zijn zelfs overleden."

Heilige Boontjes werkt met drie fasen. "Fase C is wat we in Rotterdam de niet-lullen-maar-poetsen-fase noemen. We willen niet dat ze hier hun levensverhaal gaan tetteren. Dat kunnen ze als de beste. Bij reclassering, politie en rechters hebben ze geleerd wat ze moeten zeggen. Hier zetten we ze aan het werk en gaan we de problemen lokaliseren. Komen ze niet op tijd, dan moeten we aan het ethos werken. Is er een communicatieprobleem, dan richten we ons daarop. We hebben betaalde krachten die hun tips geven en begeleiden."

Drie soorten criminelen

Als dat goed gaat, krijgen ze de B-status. "Dan gaan we kijken welk profiel het best bij ze past. Ze kunnen bij ons werken in de branderij, keuken of in de verkoop, maar ze kunnen ook kiezen voor een opleiding tot barista. Als dat goed gaat, komen ze in de A-fase, dan gaan we werken aan de uitstroom. Ze kunnen bij ons blijven, maar ook kiezen voor een mbo-opleiding. Niet een cursusje zus of zo, maar een opleiding waar je wat aan hebt.

"We bieden een beschutte werkplek, maar wie steelt, of drugs of geweld gebruikt, vliegt eruit. Daar heb ik een broertje dood aan." Van den Hengel stelt dat Heilige Boontjes geen sociaal clubje is. Het bestaat uit twee delen: een bv en een stichting. "Bij de bv gaat het om winst maken en bij de stichting om de sociale aspecten. Dit is een onderneming die jongens een leertraject aanbiedt. Met de gemeente heb ik een contract op no cure, no pay-basis voor reïntegratiegelden. Ik moet scoren om geld te krijgen, daar hou ik van, dat houdt me scherp."

Klaar is Van den Hengel niet. Vorige week sloot hij met supermarkt Hoogvliet de deal dat in 68 vestigingen de koffie van Heilige Boontjes wordt verkocht. "Niet gek voor een project dat ooit begon met zestig kilo koffie", zegt Van Hengel die aangeeft dat Heilige Boontjes bijna klaar is. Hij is inmiddels bezig om met de winst uit de bv een ander plan uit te werken voor veelplegers.

"We vinden dat er drie soorten criminelen zijn: bad, mad en sad. Bad zijn de grote jongens die onaantastbaar in dikke BMW's rijden. Mad zijn mensen met psychische stoornissen of zedendelinquenten. Dat is voor andere specialisten.

Wij zijn er voor jongens die pech hadden en het goede duwtje in de rug nodig hebben. Het zijn jongens die kleine misdrijven begaan om in leven te blijven. Zij plegen acht tot tien delicten per maand die veel sociale en materiële schade veroorzaken.

Als wij vijftien jongens uit de misdaad begeleiden, scheelt dat de stad zo'n 150 misdrijven per maand en de jongens hebben een veel beter leven. Vind je het gek dat we bij de gemeente en veel andere instanties zo'n breed draagvlak hebben?"