Heeft een Nederlander de wereld gered?

Niet bepaald, want het bereikte akkoord met Griekenland is nog maar voorlopig en bovendien een schoolvoorbeeld van wat de Engelsen 'kicking the can down the road' noemen. De bestaande en nog lang niet afgeronde afspraken zijn met vier maanden verlengd. De geldkraan naar Athene blijft bestaan. We zijn nog lang niet van de 'Griekse kwestie' af.

Maar de slotverklaring van de eurogroep is wel degelijk een politieke mijlpaal, die de kans op economische chaos in Griekenland van de ene op de andere dag aanzienlijk verkleint. De stemming in het kamp van Dijsselbloem is dan ook licht euforisch. De vertrouwenscrisis met Griekenland is voorlopig bezworen. De voorzittersrol van Dijsselbloem is daarbij doorslaggevend geweest. Hij is erin geslaagd de kloof tussen Athene en vooral Berlijn, die de dag ervoor nog onoverbrugbaar leek, te dichten.

De PvdA-minister wordt bedolven onder de complimentjes, onder meer van Eurocommissaris Pierre Moscovici en IMF-directeur Christine Lagarde. Als ook de Griekse minister Gianis Varoufakis zijn Nederlandse ambtgenoot 'overvloedig bedankt' voor diens 'uitstekende werk', begint het opeens op te vallen dat de Duitse minister Wolfgang Schäuble, de facto de baas in de eurozone, het in zijn persconferentie nauwelijks over de eurogroepvoorzitter heeft. Hoe dan ook zal Dijsselbloem blij zijn dat ze voorbij zijn, de drie lange weken die wellicht de spannendste van zijn eurogroepvoorzitterschap zijn geweest.

Vrijdag 30 januari: Dijsselbloem in Athene
Het begint allemaal met die persconferentie in Athene, waar Dijsselbloem vijf dagen na de verkiezingsoverwinning van de radicaal-linkse Syriza-partij van Alexis Tsipras komt kennismaken met diens nieuwe minister van financiën, de flamboyante Varoufakis. Het ongemak druipt van de persconferentie af, zeker van het einde daarvan en de handdruk die daarop volgt. "Op die persconferentie volgde een behoorlijke 'uitpakkert' richting de trojka", zal Dijsselbloem daar later over zeggen in Brussel. "Dat vond ik niet helemaal een constructieve toon, en dat heb ik hem ook laten weten."

Woensdag 11 februari: ingelaste eurogroep
Na een waar mediacircus rond de nieuwe Griekse regering en haar ongebruikelijke stijl - vooral de Europese tournee van Tsipras en Varoufakis trekt de aandacht - mag die laatste op zijn eerste eurogroep aan zijn collega's uitleggen hoe hij de nabije financiële toekomst van zijn land ziet. De huidige afspraken met de geldschieters lopen op 28 februari af. Het wordt een lang betoog vol mooie woorden over vertrouwen, waardigheid, trots en een 'nieuw partnerschap', maar de andere ministers zijn niet onder de indruk. Alsof hij nog op verkiezingscampagne is, lijken zij te denken over hun nieuwe collega. De bijeenkomst wordt zelfs een totale mislukking als Varoufakis, na telefonisch overleg met Tsipras, op het allerlaatste moment niet akkoord gaat met de beoogde slotverklaring, hoe vrijblijvend die ook is. Dijsselbloem kan zijn irritatie daarover nauwelijks verhullen.

Maandag 16 februari: 'gewone' eurogroep
Ook deze bijeenkomst eindigt in een fiasco, mede doordat voorbereidend technisch onderzoek naar de concrete verschillen tussen de huidige afspraken met de geldschieters en de beleidsplannen van Athene de ministers zwaar teleurstelt. Die Griekse plannen zijn namelijk nog steeds niet erg helder.

In diverse vooroverlegjes passeren maandag verscheidene varianten van een slotverklaring de revue, maar ook deze poging mislukt omdat de Grieken blijven weigeren verlenging van het bestaande programma te overwegen. De nieuwe regering stuit nu op de grenzen van het anti-establishment-platform waarmee zij in eigen land aan de macht is gekomen. Want daar zitten ze dan, omringd door dat stropdassen-establishment, als David tegen Goliath. Maar deze Goliath laat zich niet zo makkelijk vellen.

"Elke nieuwgekozen regering heeft op zeker moment een 'rendez-vous' met de werkelijkheid", zoals Schäuble het na het akkoord van vrijdagavond zal uitdrukken. "En die werkelijkheid is vaak niet zo mooi als de dromen."

De andere achttien eurolanden kiezen die maandag voor de confrontatie. Athene dient nog deze week tot bezinning te komen en die verlenging aan te vragen, anders snijden de geldschieters alle hulplijnen door en moeten de Grieken het zelf maar uitzoeken. De stemming bereikt een dieptepunt, vooral als een Griekse functionaris nog tijdens de vergadering schande spreekt van één van de concept-slotverklaringen en die tekst met Griekse notities en al lekt naar de pers.

De Franse krant Libération meldt zelfs dat Varoufakis, onder het uitroepen van 'leugenaar!', die maandag op het punt heeft gestaan om Dijsselbloem aan te vliegen met zijn imposante gestalte, een gerucht dat dit weekeinde via Twitter door de Griekse minister naar het rijk der fabelen werd verwezen ('Zo'n moment tussen Jeroen en mij heeft zich nooit voorgedaan. Sorry dat ik jullie moet teleurstellen'). Koortsachtig overleg volgt in de dagen erna.

Donderdag 19 en vrijdag 20 februari: de brief van Varoufakis en de ingelaste eurogroep
Griekenland is in het nauw gedreven: het beseft dat het wel móet buigen voor de eisen van de geldschieters van EU en IMF, anders komt het land in grote problemen. In zijn officiële brief aan Dijsselbloem vraagt Varoufakis dan eindelijk die gewraakte 'verlenging' aan. Dijsselbloem schrijft onmiddellijk een nieuwe eurogroep-bijeenkomst uit voor de dag erna.

Duitsland voert de spanning direct op door nog diezelfde donderdag het Griekse verzoek van twee kantjes naar de prullebak te verwijzen omdat er te veel dubbelzinnigheden in zouden staan. Berlijn schotelt de Grieken drie andere, simpele alinea's voor. Of ze maar even bij het kruisje willen tekenen. Nu is helemaal duidelijk dat de eurogroep van vrijdag de climax zal worden: buigen of barsten. Niet alleen het vertrouwen in Griekenland, het vertrouwen in de hele eurozone staat op het spel.

Het begin van het overleg staat gepland voor drie uur 's middags, maar opnieuw vindt intensief en langdurig vooroverleg plaats tussen de hoofdrolspelers. Dijsselbloem wil de twee fatale situaties uit de vorige twee bijeenkomsten voorkomen. Ten eerste wil hij dat er aan het begin van de ontmoeting al een concreet uitzicht is op een resultaat, aan de hand van één enkele concept-slotverklaring waar de Grieken zich in kunnen vinden. Ten tweede wil hij niet dat Tsipras in een laat stadium vanuit Athene roet in het eten gooit.

Opvallend is dan ook dat Varoufakis, die in korte tijd is uitgegroeid tot media-icoon annex sekssymbool, nauwelijks is betrokken bij de bilaterale gesprekken op vrijdagmiddag. Dijsselbloem onderhandelt rechtstreeks over de telefoon met Tsipras, zo meldt een bron dichtbij het overleg. Het kantelmoment waarmee de crisis lijkt te worden bezworen, vindt plaats als Schäuble vlak voor zijn vliegreis naar Brussel de concept-slotverklaring van Dijsselbloem ontvangt en daarmee in principe instemt.

Met die zegen uit Berlijn kan Dijsselbloem vervolgens de laatste plooien gladstrijken met Tsipras en de andere hoofdrolspelers. Dat gebeurt allemaal in de benauwde werkkamer van de eurogroepvoorzitter, waar de temperaturen gestaag oplopen.

Rond 7 uur 's avonds, vier uur later dus, begint de ministersvergadering pas echt. De opgetogen gezichten spreken boekdelen: goedkeuring door alle andere landen is een formaliteit geworden. Als Varoufakis de zaal binnenloopt en zijn plaats inneemt naast zijn Spaanse ambtgenoot De Guindos, kijkt hij hem aan en werpt hij zijn handen in de lucht met een gebaar dat overgave lijkt te suggereren. Dijsselbloem opent de vergadering. Drieënhalf uur later zit hij aan het bier.