Heb je als wetenschapper mooie resultaten gepubliceerd over vaccins, gelooft niemand je

Zó irritant… Heb je als wetenschapper lang in het lab of in de boeken gezeten, mooie resultaten gepubliceerd: gelooft niemand je! Vooral onderzoek naar klimaat, vaccinatie en genetische modificatie mogen rekenen op een stevige dosis scepsis. En die scepsis komt per vakgebied min of meer uit vaste hoek, schreef Trouw onlangs op basis van het onderzoek van Bastiaan Rutjens (1980) van de UvA. Die onderzocht scepsis onder bijna tweeduizend Amerikanen. En voor sommige groepen sceptici heeft hij mooie manieren om die wat weg te nemen, schreef hij in het wetenschappelijk tijdschrift Personality and Social Psychology Bulletin.

Klimaatontkenners zijn politiek conservatief en degenen die problemen hebben met vaccinaties komen uit het streng religieuze kamp. Dat wisten we toch wel?

“Deels maar, hoor. Eerdere studies splitsten de vragen niet uit naar overlappende achtergronden. Voorbeeld: zoals bekend gaat politiek conservatisme vaak hand in hand met religieus fanatisme. Als je die zaken niet scheidt - wat wij wel deden - weet je nog steeds niet zeker waarom iemand niets van klimaatverandering wil horen.”

De grap is: die conservatieven zijn over te halen door de focus te richten op het verleden, zeg je.

“Vroeger was alles beter, hoor je ze vaak zeggen. Dan blijkt het te helpen om de klimaatdiscussie ook zo te voeren. Het klimaat was vroeger beter, schoner, natuurlijker! Uit onderzoek gedaan aan de universiteit van Keulen blijkt dat je ze zo toch meekrijgt. Al wil een deel het vooral niet horen vanwege de consequenties. Dan moeten ze hun vervuilende auto weg doen, bijvoorbeeld.”

De angst voor genetische modificatie, het DNA van gewassen aanpassen om de oogst te bevorderen of ziektes tegen te gaan, verklaar je deels door een gebrek aan kennis.

“Veel sceptici blijken er niet veel vanaf te weten. Van het niveau: als ik een gen uit een vis neem en die in een tomaat stop, dan heb ik een tomaat die smaakt naar vis. Dat komt niet in de buurt van wat onderzoekers doen of willen doen.

De aversie tegen vaccins is moeilijker te bestrijden, die is het heftigst en meer een diepgewortelde religieuze overtuiging van: we moeten niet aan de natuur zitten, niet voor God spelen. Iets wat trouwens ook wel speelt bij die genetische modificatie. Daar doet kennis niet veel tegen, eerder polariseert die zelfs. Hoe meer sceptici erover lezen, hoe meer munitie ze denken te hebben in discussies. Dat zet de twee kampen alleen maar verder uit elkaar.”

Lees ook:
- Religieuze of politieke overtuiging voedt wantrouwen in wetenschap
- ‘Als het bij ratten veilig blijft, kunnen we kijken wanneer de mens aan de beurt is'