Harry betert zijn leven

De Amerikaanse schrijfster A.M. Homes (1961) zorgt altijd voor opschudding. Haar eerste vijf romans werden door veel Amerikanen te negatief, te controversieel en seksueel te provocatief gevonden. 'The end of Alice' (1996), een verhaal over een veroordeelde pedofiel, werd om die reden door een grote boekhandelsketen in de ban gedaan. Maar dat veranderde toen Homes in 2006 'Dit boek redt je leven' publiceerde. In dit humoristische verhaal laat Homes haar hoofdpersoon alleen maar goed doen en goed ontmoeten. Toch beschouwden niet alle Amerikaanse critici dit als een positieve ontwikkeling in Homes' oeuvre - een enkeling vergeleek haar zelfs met een dolgedraaide Oprah Winfrey. Maar de meeste lezers waren zo enthousiast dat het boek een cultstatus kreeg. Hoog waren dan ook de verwachtingen toen vorig jaar Homes' nieuwste roman verscheen. Zou het weer een zwartgallig verhaal zijn, of zou ze de positieve lijn van 'Dit boek redt je leven' doorzetten?

Het antwoord is ja en nee. 'Vergeef ons' begint donker, met een uit de hand gelopen familieruzie. Harry Silver, de ik-figuur, vertelt hoe hij tijdens een Thanksgivingsdiner bij zijn broer door zijn schoonzus Jane wordt verleid. De gevolgen zijn verschrikkelijk. Broer George vermoordt Jane, Harry's huwelijk loopt op de klippen, en Harry verliest zijn baan als universiteitsdocent.

Ontgoocheld en beroofd van status en zelfvertrouwen belandt hij in een wereld die hij eerder als respectabele burger niet eens waarnam - een wereld waarin iedereen vreemdgaat, liegt en bedriegt, waar niemand de dag doorkomt zonder handenvol pillen, en iedereen die zijn zin niet krijgt een pistool trekt. "Het is een soort overgangsritueel geworden", luidt Harry's ironische commentaar op dat laatste. "Ontstemde werknemer schiet baas dood, ontstemde vrouw doodt kinderen, ontstemde man rijdt auto in de prak, rijdt onbekende dood en vermoordt dan zijn vrouw. En vind je het gek, in een samenleving waar het merendeel van de gesprekken in het openbaar zich beperken tot 'Pinnen of contant?"'

Met deze moderne hellevaart, waarin Homes het slechtste van de Amerikaanse maatschappij blootlegt, lijkt 'Vergeef ons' haaks te staan op 'Dit boek redt je leven'. Tegelijkertijd komen de beide boeken overeen, door Homes' enorme vertelkracht, door de herkenbaarheid van haar personages, haar Woody Allen-achtige gevoel voor humor en haar briljante dialogen (die gelukkig even goed zijn vertaald), én door haar levensvisie. In een recent interview vertelt Homes dat ze beide boeken 'in de schaduw van 9/11' heeft geschreven. Die ramp deed haar, zegt ze, over de toekomst van de mensheid nadenken: "Hoe kunnen we een gelukkig, gezond en zinvol leven leiden in een wereld die half gek is en een volkomen onzekere toekomst tegemoet gaat?" Haar antwoord is simpel: "Help anderen zoveel je kunt, en blijf hoopvol."

Dat is precies wat Harry ongeveer halverwege de roman gaat doen. Net als je denkt dat hij ten onder gaat begint het verhaal zich langzaam om zijn as te draaien. In een lange reeks korte, maar indringende paragrafen geeft Harry blijk van toenemende affectie voor de twee kinderen van George en Jane, wier voogd hij is.

Onder invloed van hun altruïsme, hun hoop op een betere wereld en hun doorzettingsvermogen gaat hij zich geleidelijk aan op het goede richten. Dankzij zijn nieuwe optimisme redt Harry uiteindelijk verschillende mensen, en zichzelf, van de ondergang. De apotheose is een reis naar Afrika, waar de kinderen een dorp van geld en goederen voorzien en een medicijnman Harry van zijn laatste trauma's afhelpt. Daarna viert het drietal een uitbundig Thanksgivingsfeest, en blikt Harry tevreden terug op wat hij en de kinderen hebben bereikt. "We hebben het zo goed gedaan ver van huis", constateert hij. "We konden een wereld aan die veel groter was dan onszelf."

Deze al te optimistische uitspraak wordt meteen getemperd door de hebzucht van de Afrikaanse dorpelingen die per e-mail om een extra gratis toevoer aan elektrische gitaren, Vespa's en ijskasten vragen. Dankzij die relativering is 'Vergeef ons' niet alleen een onderhoudende, maar ook een geloofwaardige oefening in positief denken.

A.M. Homes: Vergeef ons (May We Be Forgiven) Vertaald door Gerda Baardman en Wim Scherpenisse. De Bezige Bij, Amsterdam; 559 blz. € 19,90

undefined