'Haatpredikers weren, dat kan helemaal niet'

Minister Asscher (Sociale Zaken) moet uitleggen waarom 'dit evenement wel of geen doorgang kan vinden', stelde D66-Kamerlid Gerard Schouw gisteren in de Tweede Kamer.

Schouw kreeg bijval van de VVD. Die vindt dat geestelijken als Tarik Chadlioui 'geen podium moeten krijgen'. "De vrije samenleving dient beschermd te worden", meent VVD-Kamerlid Malik Azmani. Trek de visa van de geestelijken in, klonk het. Of zorg dat het gala niet door kan gaan.

Het is straffe taal, vindt media-advocaat Sander Dikhoff. "Maar bepaald niet realistisch. Vooraf een bijeenkomst verbieden is vrijwel onmogelijk, want je kunt niet met zekerheid zeggen dat daar inderdaad strafbare uitspraken gedaan zullen worden."

"Natuurlijk kun je bij extremistische predikers die een reputatie hebben op het gebied van haatzaaien wel een donkerbruin vermoeden hebben. De kans dat ze in Rijswijk dezelfde taal zullen bezigen is dan groot. Maar aangezien daar geen zekerheid over is, mag de overheid niets verbieden."

'Straffen kan alleen achteraf'
De politie kan haatzaaien alleen bestraffen als de strafbare uitspraken al gedaan zijn, vertelt hoogleraar staats- en bestuursrecht Jon Schilder. "Dan zou er dus een agent in de zaal moeten zitten die alles optekent. Daarmee voorkom je natuurlijk niet dat de bijeenkomst doorgaat."

Als de burgemeester van Rijswijk al ingrijpt, meent Schilder, dan zou dat zijn om de predikers en de organisatoren van de bijeenkomst te beschermen tegen hun tegenstanders. "Meningsuiting en het recht om samen te komen zijn goed beschermd."

Als het knokken wordt, mag een verbod wel
Een burgemeester mag wel bij een extremistische bijeenkomst ingrijpen als vooraf duidelijk is dat die een bedreiging vormt voor de openbare veiligheid. Schilder: "Bijvoorbeeld als extreemrechtse lieden hebben aangekondigd dat ze gaan protesteren en als de organisators van de bijeenkomst hebben aangegeven dat ze zullen terugslaan. Dan is de kans groot dat het uitloopt op een vechtpartij. Een burgemeester kan dan spreken van 'bestuurlijke overmacht': de bijeenkomst moét wel verboden worden, anders loopt het uit de hand."

Met dat argument is eens een bijeenkomst van de extreemrechtse politicus Hans Janmaat verboden, vertelt Schilder. "Betogers hadden vooraf heel duidelijk gemaakt dat ze fel zouden betogen. In Rijswijk is daar vooralsnog geen sprake van." Bovendien mogen burgemeesters de kaart van bestuurlijke overmacht niet te snel spelen. "Een dreigement is niet voldoende. Dan zou je tegenstanders het zwijgen kunnen opleggen door te dreigen dat je tijdens hun bijeenkomst gaat rellen."

'Overheid zoekt wel vaker de grenzen van de wet op'
Strafrechtadvocaat Milan van Hulst is er nog niet zo zeker van dat de burgemeester of de minister de sprekers laat begaan. "Dat de overheid niet mág ingrijpen, wil niet zeggen dat ze dat ook niet zal doen", meent hij. "De overheid zoekt wel vaker de grenzen van de wet op. De ME zou zich bij de ingang van het benefiet kunnen opstellen. Als er dan een vertogen woord valt, zou ze er op los kunnen slaan."

Schilder ziet dat niet gebeuren. "Het doet me denken aan een Amerikaanse foto uit de jaren zeventig waarin de politie de Ku Klux Klan beschermt tegen boze betogers. Wrang natuurlijk, dat de politie het opneemt voor figuren met zo'n rabiate agenda. Je voelt: daar schuurt iets. Maar zo werkt de vrijheid van meningsuiting."