Grootste volksverhuizing in Zuid-Amerika: buurlanden sluiten grens voor Venezolanen
Ooit was het land rijk en een toevluchtsoord voor mensen uit heel Zuid-Amerika. Nu zijn veel Venezolanen zelf op de vlucht.
Brazilië stuurt extra militairen naar de grens met Venezuela na confrontaties tussen Venezolaanse vluchtelingen en de lokale bevolking. Bewoners van Pacaraima bekogelden dit weekeinde migranten met stenen, staken hun bezittingen in brand, en joeg een aantal van hen terug de grens over. Het geweld was een reactie op een gewelddadige overval die zou zijn gepleegd door Venezolanen. In de regio worden 50.000 vluchtelingen opgevangen in geïmproviseerde kampen.
De problemen in Brazilië staan niet op zichzelf. In heel Latijns-Amerika lopen de spanningen op als gevolg van de Venezolaanse vluchtelingencrisis. Volgens de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR zijn inmiddels 2,3 miljoen Venezolanen op drift - een op de veertien inwoners - voor honger en armoede. De regering van Nicolas Maduro probeert daar koste wat kost een staatsgeleide economie op te zetten, wat leidt tot schaarste, hyperinflatie en voedseltekorten. "De exodus is een van Latijns-Amerika's grootste volksverhuizingen in de geschiedenis", zei UNHCR-zegsman William Spindler vorige week.
Immigratieland
Venezuela was traditioneel juist een immigratieland. Dat het nu de 'rijke' Venezolanen zijn die vluchten is voor Latijns-Amerika een nieuw fenomeen. Veel van hen reizen, niet zelden te voet, via Colombia naar Ecuador of verder naar Peru of Chili. Dankzij internationale akkoorden konden Venezolanen daar tot nu toe zonder al te veel bureaucratie terecht. Maar dat is snel aan het veranderen.
Vorige week luidde Ecuador de noodklok. Het land zou alleen al dit jaar ruim een half miljoen berooide Venezolanen hebben ontvangen en kan de 4000 vluchtelingen die er volgens de regering dagelijks bij komen niet meer aan.
In de grensprovincies is de noodtoestand uitgeroepen en migranten moeten vanaf deze week een paspoort tonen in plaats van een simpele identiteitskaart. Dat leidt tot wrijving met Colombia, waar de Venezolanen aan de zuidgrens blijven steken.
Ook Peru, dat tot nu toe de grenzen wagenwijd openzette voor Venezolanen, zal vanaf dit weekend de paspoortplicht invoeren. "Een technische maatregel", zei de Peruaanse minister van binnenlandse zaken, "het heeft niets met xenofobie te maken." Afgelopen weekeinde stak op één dag een record van 5100 Venezolanen de grens over. Volgens de autoriteiten raakt het land met 385.000 vluchtelingen verzadigd. Vanaf 1 november zal Peru zelfs helemaal geen verblijfsvergunningen meer verstrekken. Panama voerde eind vorig jaar al een speciaal visum in voor Venezolanen.
In Colombia, dat als direct buurland van Venezuela al zeker een miljoen Venezolanen herbergt, nemen discriminatie en geweld tegen de migranten toe. Vooral bewoners in de grensstreek zien hen als baantjespikkers en vinden dat hun komst leidt tot meer misdaad, ziektes en prostitutie. In reactie daarop begonnen de Colombiaanse autoriteiten met het oppakken van op straat bivakkerende Venezolanen om hen met busladingen tegelijk terug over de grens te zetten.
Sloebers
Het einde van de crisis is nog niet in zicht. De Venezolaanse regering doet niets om de vluchtelingen tegen te houden; het komt de machthebbers zelfs goed uit. 'Sloebers' die het land verlaten verlagen niet alleen de potentiële onrust die voortdurend in de lucht hangt, maar door hun elders verdiende geld terug naar Venezuela te sturen verlichten zij ook de noden voor de achterblijvers. Ook de oorzaken van de uitstroom verdwijnen niet, integendeel. President Maduro gaat de economische crisis te lijf met alleen nog maar meer staatscontrole.
Veel achterblijvers in Venezuela, dat zelf traditioneel de grenzen openzette voor iedereen die maar wilde komen, reageren verbijsterd op de groeiende xenofobie in de buurt. "Toen het fascisme en de dictaturen Zuid-Amerika teisterden, vonden jullie zonen bij ons werk, onderdak en voedsel", schreef een oppositiepartij. "Vandaag zijn het onze mannen en vrouwen die een helpende hand zoeken, een stukje hemel en een stukje land."
Lees ook:
Venezuela is door wanbeleid geruïneerd. Zou u daar willen wonen?
Blije gezichten toen Joshua Holt na twee jaar illegale detentie voet op Amerikaanse bodem zette. Hij kwam niet terug van een gedroomde vakantie, zo vertelde hij president Trump, maar uit een nachtmerrie.
