Groningse politiek eist herstel: ‘Het verdriet staat nu op papier’

Na de parlementaire enquête is het nu tijd voor gerechtigheid, stellen de gezamenlijke Groningse volksvertegenwoordigers: ‘koste wat kost.’

In theater De Molenberg in Delfzijl klinkt woensdagavond al vroeg geroezemoes. Langzaam vult de grote zaal zich. Achter het podium is de Groningse vlag geprojecteerd. Het publiek komt niet voor de percussionisten van Slagerij van Kampen - dat optreden is pas donderdag, en het toneelstuk naar de bestseller van Kluun staat volgende week geprogrammeerd.

De zaal is gevuld met volksvertegenwoordigers. Uitgenodigd zijn Statenleden en Waterschapsbestuurders en álle gemeenteraadsleden uit de provincie: van links tot rechts, van Westerwolde in het zuidoosten tot Het Hogeland in het noordwesten. Ze komen, zo citeert burgemeester Ben Visser van Eemsdelta het Groningse volkslied, ‘van Lauwerszee tot Dollard tou, van Drenthe tot aan het Wad’. Hun partij noemen ze er bewust niet bij, omdat het onderwerp van de avond elke partij overstijgt: de gevolgen van de aardgaswinning.

De honderden aanwezigen bieden namens alle inwoners van Groningen een verklaring aan aan een delegatie Tweede Kamerleden: de regering moet de komende tientallen jaren miljarden investeren om de provincie te laten herstellen van de jarenlange gaswinning met bijbehorende problemen. Dat is ‘een ereschuld’ die moet worden ingelost, ‘koste wat kost’.

Rampzalige gevolgen

De term ‘ereschuld’ komt uit het eindrapport van de parlementaire enquêtecommissie naar de aardgaswinning, dat twee weken geleden verscheen. Na tientallen verhoren van politici, wetenschappers, burgers en oliebedrijven concludeerde de commissie: ‘De belangen van de Groningers zijn structureel genegeerd bij de aardgaswinning in Groningen. Dit heeft voor hen rampzalige gevolgen.’

In het Delfzijlster theater wordt een A4'tje met de verklaring verspreid. Voor de Tweede Kamerleden is er een ingelijst exemplaar. Er staat: ‘Wij voelen ons eindelijk gehoord en gezien. De wanhoop, machteloosheid, de scheuren in de ziel, huizen en monumenten, het wantrouwen, lang slepende procedures, de angst en zorgen van kinderen; een ongekende tragedie nu vastgelegd, zwart op wit.’

De scheuren zitten ook in theater De Molenberg. Het pand moet grondig worden gerenoveerd, en als het aan de directeur ligt liever nog gesloopt en herbouwd, maar daarvoor heeft Eemsdelta het geld niet.

En over lang slepende procedures kan menig Groninger meepraten. Deze week maakte staatssecretaris Vijlbrief (mijnbouw) bekend dat de staat niet langer in hoger beroep zal gaan in rechtszaken over vergoeding van aardbevingsschade.

Gebaar van niks

“Een gebaar van niks”, vindt Elle de Vries. Hij woont in Delfzijl en moest tien jaar procederen om zijn huis hersteld te krijgen. Een jaar lang moest hij in een tijdelijke woning verblijven, omdat zijn eigen huis een bouwput was. “Het is niet te geloven hoe zoiets gaat”, zegt De Vries. “Ik moest de gebarsten ruiten maar claimen bij mijn glasverzekering, zeiden ze. En we kregen uiteindelijk ook een vergoeding voor onze immateriële schade. Ik kreeg 5000 euro en mijn vrouw 3000. Terwijl we in hetzelfde huis wonen en in hetzelfde bed slapen.”

Mensen als De Vries vonden de landsadvocaat tegenover zich. De staat liet het gas uit de Groninger bodem oppompen, verdiende daar miljarden mee, maar leek altijd bereid om tot het uiterste te gaan om gedupeerden maar níet te compenseren. De Vries: “Je moet elke cent voor de helsdeuren wegslepen.”

In de ontkenningsfase

Wat daar achter zit? “In Den Haag verkeren ze in de ontkenningsfase”, zegt Jan Kenter, raadslid in Oldambt. “Rutte is hier vaak genoeg geweest, maar hij blijft wegduiken.”

Er moet gerechtigheid komen, is unaniem de mening van de verzamelde volksvertegenwoordigers in Delfzijl. In het verleden werd er met aardgasgeld een metrolijn in Amsterdam betaald en een duur goederenspoor door de Betuwe. Wat Groningen ontving van de bodemschat onder de provincie was een fractie daarvan. Jan Kenter: “Wij hebben de pech dat we niet in een economische kernregio wonen. In de Randstad liggen snelwegen van acht banen breed, en wij moeten smeken om een verdubbeling van de weg naar de Eemshaven.”

Op een radicale partij stemmen

Als zulk onrecht een halve eeuw kon duren, valt dat dan nog goed te maken? “Het verdriet van Groningen staat nu op papier”, zegt Hans-Peter Palland, raadslid in Midden-Groningen over het enquêterapport. “Ik hoop dat dit een omslagpunt zal zijn.”

Jan Kenter uit Oldambt betwijfelt het. “Ik denk dat Groningers bij de komende verkiezingen op radicale partijen gaan stemmen. Niet omdat ze radicaal zijn, maar omdat ze zich niet gehoord voelen.”

Elle de Vries schudt zijn hoofd. “Het komt niet meer goed. Maar ik ben 77 en ik laat het nu los.”

Lees ook:

De erkenning vinden de Groningers het belangrijkst, niet de aanbevelingen

Een deel van de Groningers voelt zich eindelijk gehoord, als slachtoffers van een ziekmakend systeem. Verandert het eindrapport van de parlementaire enquête over de gaswinning iets voor hen?