Groeiboek
Wilt u na alle berichten over terroristische aanslagen in de adventstijd bijkomen met een spiritueel boek? Verschillende recente romans zijn geïnspireerd door de Bijbel. Zo las ik Michel Fabers 'Het boek van wonderlijke nieuwe dingen'. Van Amos Oz verscheen 'Judas'. Een heel andere publicatie is 'Bloedboek' van Dimitri Verhulst, een hervertelling van de eerste vijf boeken van het Oude (Eerste) Testament.
Verhulst schrijft in sappig, volvet Vlaams. Ik hou van die taal, misschien omdat ik dichtbij de Belgische grens ben opgegroeid. Mijn tomtom in de auto heb ik ingesteld op een Vlaamse vrouwenstem. Op de een of andere manier krijg ik daar minder snel ruzie mee. Verhulst heeft er duidelijk plezier in, zijn boek is een explosie van zinnelijke taal in de trant van 'Pallieter'. Na de schepping van Eva uit Adams rib: 'Ze zouden zich in elkander puzzelen, tevergeefs, want perfect passen zouden zij nooit echt meer. Hij was een somtijds stijve stift; zij met brede bekken, en borsten als de koepels van een basiliek, klaar om zich te laten dekken. En schaamte kenden zij niet, ook al klotste en hotsebotste alles aan dat lijf soms op de verkeerde muziek.' En over de dans rond het gouden kalf: 'De verdierde mens: je gaf hem een broek vol goesting en een vollemaan en zijn god was daar'.
Rabbijn Tzvi Marx kon er laatst in deze krant niet om lachen, maar voor mij is het smullen. En voor bleke predikers is het heel gezond om eens te gorgelen met het grondwater van het Oude Testament. Maar zielen die zich gauw gekwetst voelen kunnen beter niet aan het boek beginnen want 'meneer de God' wordt niet gespaard. Wel vertaalt Verhulst de godsnaam ('Ik ben die ik ben') treffend als 'Isenwasenzal'. In interviews noemt hij het Oude Testament 'afschuwelijk'. Het is een 'bloedboek'. Over de veroveringen van Israël schrijft hij: 'Alle mannen hebben zij vermoord. Steden hebben zij in lichterlaaie gezet, vrouwen en kinderen buitgemaakt. Ze roofden en plunderden naar hartelust.' Inderdaad heel erg, maar is dit niet de werkelijkheid, nog steeds? Het verhaal is zo weggewaaid uit de bebloede straten van Raqqa en Parijs. Verhulst is boos dat het Oude Testament geen sprookjes vertelt. Echter, juist een zoete utopie doet mensen naar een kalasjnikov grijpen. Alleen de waarheid maakt vrij.
De eigenlijke vraag is daarom: is er te midden van al dit geweld een spoor van God te vinden? Iets wat hoop geeft, vertrouwen in de toekomst? Voor de Vlaming Verhulst is God als de Nederlandse taal: hard en elitair. Zijn boek mist spiritualiteit. De hoofdpersoon Mozes blijft eendimensionaal, hij maakt geen ontwikkeling door. Aan het eind zegt hij: 'Ik heb alleen gedaan wat mijn Leider mij heeft gevraagd. Ik heb het nagelaten te leven als een mens, doch het bestaan verkozen van een instrument.' Hoe anders rijst Mozes op in de Bijbel, waar hij in zijn zwanenzang God looft die zegt: 'Ik laat sterven, ik laat leven'. Hij die aan het Egyptische hof, evenals veel terroristen, verscheurd opgroeide in een andere cultuur en religie dan van zijn ouders; die als jongeman uit haat moedwillig een Egyptenaar doodde; is gerijpt tot een man met een deemoedig hart die zijn leven en dood in Gods hand heeft gelegd. Behalve een realistisch 'bloedboek' is de Bijbel vooral een 'groeiboek'. Dat geeft ook na 'Parijs' hoop, de verwachting van iets nieuws. Is dat niet advent?
undefined
