Grenscontroles, wat zijn de spelregels?
Verscherpte grenscontroles, hoe gaan we dat merken? Er kan file ontstaan, zei staatssecretaris Dijkhoff van Veiligheid & Justitie gisteren. Maar wat houdt een grenscontrole eigenlijk in?
Het hermetisch afsluiten van de Nederlandse grens is sinds 1985 niet meer mogelijk. Grensposten, versperringen: ze zijn sinds het Schengenakkoord een voor een afgebroken. Toch heeft de overheid wel degelijk een idee wie Nederland binnenkomt. De Koninklijke Marechaussee waakt over de grenzen, op zoek naar smokkelaars of illegalen.
Cameratoezicht is daar een van de middelen voor. Via het zogeheten @migoboras-systeem worden auto's en kentekens in de gaten gehouden. Maar er zijn ook mobiele controles, MTV's. Vaak bestaan die uit politiemotoren en -auto's die op een bepaalde plek langs de grens staan om passanten aan een visuele controle te onderwerpen. Verdachte auto's worden onderschept en naar een parkeerplaats geleid, waar ze grondig worden onderzocht.
Het ministerie van Veiligheid en Justitie zette deze flitsbrigades sinds september vaker in, om beter inzicht te krijgen in mensensmokkelroutes en asielzoekers eerder te onderscheppen. Gisteren werd duidelijk dat de marechaussee die controles nog intensiever gaat uitvoeren.
"Bestuurders gaan het merken"
"Wat we gaan doen is dat we maatregelen nemen waardoor we de snelheid uit het verkeer halen", aldus een woordvoerder van de marechaussee. "Dat kan met borden boven de snelweg, maar we hebben ook eigen voertuigen waarmee we kunnen werken. Bestuurders zullen het gaan merken."
Veel stelt een controle niet voor. Niemand kan aan de grens worden teruggestuurd (asielzoekers worden naar een aanmeldcentrum gestuurd) en mensen worden slechts gearresteerd bij een ernstig vermoeden van een misdrijf. Vorig jaar werden bij grenscontroles 330 verdachten opgepakt. Van hen werden 200 gesnapt bij mobiele controles, tachtig sinds de controles in september een eerste maal werden opgeschroefd.
12 uur controle per weg
Maar wat mag de overheid precies, betreffende de grenscontroles? Dat staat in de Vreemdelingenwet, waarin wordt aangeduid tot hoever de marechaussee mag gaan.
Dat de controles aan de grens moeten plaatsvinden, klinkt logisch. Maar het gebied waarin de politie mag opereren, is breder dan alleen een grensovergang. Die zone strekt zich uit tot twintig kilometer landinwaarts.
Op de wegen Nederland in mocht voorheen maximaal negentig uur per maand op dezelfde weg (stel: de A1 bij Enschede) worden gecontroleerd. Per dag gold een limiet van zes uur.
De minister wijzigde die regels in september. Omdat er 'concrete aanwijzingen' waren dat meer illegalen 'na grensoverschrijding' in Nederland zouden blijven, werden de controles verdubbeld. De marechaussee mag nu op één weg maximaal 12 uur per dag, en 180 uur per maand, voertuigen staande houden. Overigens niet alle voertuigen, slechts een deel.
De Vreemdelingenwet gaat niet in op het aantal controles dat per dag mag worden uitgevoerd. Dat betekent dat ook op meerdere wegen controles mogen plaatsvinden. "En dat gebeurt ook al", aldus de marechaussee, die niet wil zeggen waar de controles plaats (gaan) vinden.
Treincontroles in vier coupés
Ook op de vliegvelden en in treinen kan worden gecontroleerd. Bij de spoorwegen geldt nu dat per traject (bijvoorbeeld van Venlo naar Düsseldorf) dagelijks maximaal zes treinen mogen worden doorzocht. Dat mag alleen tot een half uur na de grenspassage, of tot het tweede station na de grens als die op meer dan een half uur reizen ligt.
Op het hele spoornetwerk kunnen dagelijks veertig treinen worden doorzocht. Overigens mag slechts in vier coupés, en niet in de hele trein, om papieren worden gevraagd.
De marechaussee heeft op vliegvelden een groot mandaat. Daar mag per vliegroute binnen de Schengenzone in de helft van de gevallen passagiers om een paspoort worden gevraagd.
De verregaande controles gelden in principe voor vier weken en zijn binnen de Schengenzone toegestaan als sprake is van 'een ernstige bedreiging van de openbare orde'. Minister Ard van der Steur moet de controles terugschroeven als die 'niet langer noodzakelijk' zijn. Maar wanneer dat gebeurt, is onduidelijk. "Tot nu toe is die termijn altijd verlengd", aldus de woordvoerder van de marechaussee.
