'Gouden Dageraad is onmiskenbaar een nazistische organisatie'
Is de Griekse extreem-rechtse partij Gouden Dageraad een criminele organisatie of niet? Vanaf vandaag buigt de rechter in Athene zich over die vraag, in een proces dat waarschijnlijk meer dan anderhalf jaar gaat duren.
Maar liefst 69 verdachten staan terecht, onder wie alle 18 parlementsleden die in 2012 voor de partij een zetel innamen. Zij worden beschuldigd van onder meer het runnen van een criminele organisatie, en het aanzetten tot en organiseren van geweld.
Drie misdrijven uit 2013 staan centraal: de moorden op rapper Pavlos Fyssas en de Pakistaanse immigrant Luqman Shahzad, en een gewelddadige aanval op aanhangers van de communistische vakbond. Volgens de Griekse justitie gepland en uitgevoerd door Gouden Dageraad. De aangeklaagden ontkennen iedere betrokkenheid. Als ze worden veroordeeld kunnen ze voor meer dan twintig jaar de gevangenis indraaien.
(lees hier een reconstructie van de moord op Pavlos Fyssas)
Overweldigend bewijs
Onderzoeksjournalist Dimitris Psarras weet zeker dat het op een veroordeling zal uitdraaien. "Ik kan niet inzien hoe de rechtbank tot een andere conclusie zou kunnen komen. Het bewijs voor de misdaden en de betrokkenheid van de leiders is overweldigend."
De redacteur van de krant Efimirida ton Syntakton doet al meer dan twintig jaar onderzoek naar extreem-rechts in Griekenland. Hij schreef er drie boeken over, waaronder 'Het zwarte boek van Gouden Dageraad' over de geschiedenis van de partij. "Gouden Dageraad is onmiskenbaar een nazistische organisatie, met een sterk hiërarchische, militante commandostructuur. Er gebeurt niets zonder bevel of goedkeuring van bovenaf", vervolgt Psarras.
Hij heeft de bewijzen die hij heeft gevonden tijdens zijn jarenlange onderzoek aan de aanklager overhandigd. De openbaar aanklager zal hem oproepen als getuige, net als naar verwachting nog ruim 130 anderen. Onder hen zijn ook vijf ex-leden van Gouden Dageraad, die anoniem en onherkenbaar hun belastende verklaringen zullen afleggen. De aanklacht beslaat 700 pagina's, en de totale bewijslast is een computerbestand van vijfduizend gigabyte.
Ook al oordeelt de rechter straks dat Gouden Dageraad een criminele organisatie is, verbieden zal hij die partij niet. "Onze grondwet sluit die mogelijkheid uit", zegt Psarras. "Maar het wordt voor de leiders natuurlijk wel lastig om een partij te runnen als ze jaren in de gevangenis zitten."
Toch lukte het Gouden Dageraad bij de parlementsverkiezingen in januari om ruim 6 procent van de stemmen binnen te halen, waarmee het de derde partij van het land werd.
Voedingsbodem
Dat resultaat was slechts marginaal slechter dan bij de vorige parlementsverkiezingen twee jaar eerder, en dat terwijl de leiders al maanden in voorarrest zaten.
"Er zal altijd een voedingsbodem zijn voor extreem-rechts in Griekenland. Een echte denazificatie heeft hier na de Tweede Wereldoorlog nooit plaatsgevonden", legt Psarras uit. En overal in Europa heb je extreem-rechtse en xenofobische partijen. Maar het is het gebruik van grof geweld dat Gouden Dageraad van de rest onderscheidt - en waarvoor het leiderschap volgens Psarras veroordeeld moet worden.
De afgelopen jaren waren er geregeld getuigenissen van migranten die 's nachts in arme buurten van Athene in elkaar geslagen werden door knokploegen in outfits van Gouden Dageraad. De partijleiding zal beweren dat zij daar niets mee te maken heeft en niet verantwoordelijk is voor wat haar aanhangers doen. Maar de rechter zal daar doorheen prikken, vermoedt Psarras. "Sinds ze in de cel zitten is het aantal meldingen dramatisch afgenomen. Dat is indirect bewijs dat de top van de partij opdracht gaf tot het geweld."
Korydallos, de voorstad van Athene waar de rechtszaak vandaag begint, verzet zich intussen hevig tegen de locatie: een zaal in de zwaar bewaakte gevangenis waar de verdachten in voorarrest zitten, midden in een woonwijk. Bewoners vrezen botsingen tussen aanhangers van Gouden Dageraad en anti-fascisten. Die hebben voor vandaag demonstraties aangekondigd.
De burgemeester wil dat de rechtszaak verplaatst wordt, maar volgens de minister van justitie is er geen alternatief. Uit voorzorg blijven vandaag alle elf scholen in Korydallos dicht. Drie daarvan liggen pal tegenover de ingang van de gevangenis.
