'Genetische modificatie van voedsel kan wereldwijd schade aanrichten'

Waar maken de wetenschappers zich zorgen om?
Nassim Nicholas Taleb en een team van NYU stellen dat het manipuleren van voedsel niet alleen lokaal, maar ook wereldwijd grote schade kan aanrichten. Volgens hen is er te weinig bekend over de mogelijk onomkeerbare gevolgen van modificatie op de lange termijn. 'We willen geen fouten ontdekken na aanzienlijke en onomkeerbare milieu- en gezondheidsschade', zo stellen de wetenschappers. Volgens hen moet daarom het voorzorgsprincipe in werking worden gesteld.

Wat houdt dit voorzorgsprincipe in?
Dit principe houdt in dat nieuwe technologieën niet zomaar mogen worden toegepast als niet onomstotelijk door wetenschappers is bewezen dat deze geen risico's voor milieu of gezondheid opleveren. Het principe is vastgesteld in het verdrag van Rio. De wetenschappers vinden dat deze maatregel moet worden toegepast op genetische modificatie omdat er globale schade aangericht kan worden. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld kernenergie. Ook hier kan aanzienlijke schade worden aangericht, maar dit zal altijd op relatief lokaal niveau gebeuren. Dit in tegenstelling tot de schade die genetische modificatie aan kan richten.

Wat voor wereldwijde schade kan modificatie aanrichten?
Bij genetische modificatie van voedsel wordt er als het ware iets 'toegevoegd' aan het dna van de plant of het dier, waardoor deze een of meerdere extra eigenschappen krijgt. Zo kan een genetisch gemodificeerde plant bijvoorbeeld zelf gif tegen onkruid produceren of immuun worden voor een bepaalde ziekte.

Het nadeel voor het milieu zit hem in de mogelijke vorming van een monocultuur. Bijvoorbeeld: als er straks maar één soort genetisch gemodificeerd 'supermais' geplant wordt en die maissoort loopt toch een ziekte op, dan roeit deze ziekte mogelijk meteen al het mais ter wereld uit.

Wat zijn de risico's voor de volksgezondheid?
De langetermijngevolgen van het eten van genetisch gemanipuleerd voedsel zijn relatief onbekend. Het team van NYU vindt dat het mechanisme om te bepalen of gemanipuleerd voedsel veilig is, niet voldoet. De Amerikaanse voedsel- en warenautoriteit doet dit door te kijken welke bestaande kennis er al is over het gen dat wordt ingespoten. "De kans op evaluatiefouten is zo erg groot", stellen de wetenschappers. Dit omdat de proteïnen in een levend organisme worden onderworpen aan complexe chemische processen. Het kan moeilijk gemeten worden wat voor effect deze processen eventueel kunnen hebben op het menselijk lichaam.

Zijn er ook voordelen?
Voorstanders zeggen dat de wereldwijde voedselproductie nooit op het niveau zou zijn waarop die zich nu bevindt zonder genetische modificatie. Modificatie van gewassen kan de voedselproductie in minder vruchtbare gebieden in Afrika en Azië stimuleren. Zo wordt er geëxperimenteerd met het produceren van gewassen die beter bestand zijn tegen droogte, verzilten grond en ziektes. Deze kunnen de schaarse voedselproductie in die landen vergroten. Ook zorgde genetische modificatie voor gouden rijst. Deze rijstsoort werd in 1997 ontwikkeld en bevat extra vitamine A.

Hoe zit het in Nederland met genetische modificatie?
In Nederland geldt voor planten: ja, mits is voldaan aan eisen van voedselveiligheid en milieuschade. Voor dieren luidt het advies: nee, tenzij wordt voorkomen dat mogelijk levensreddende producten op de zwarte lijst komen. Denk aan insuline, wat werd verkregen uit genetisch veranderde varkens. Maar in de praktijk liggen er tot op heden maar zo'n 15 genetisch gemodificeerde producten in de Nederlandse supermarkten. Dit omdat vanuit de EU een verplichtte etikettering is opgelegd voor gentech-levensmiddelen. Uit angst voor de furie van milieubewegingen verkopen supermarkten bijna geen producten met het etiket 'Geproduceerd met gentechnologie'. De producten die wel in de schappen te vinden zijn bevatten doorgaans bestanddelen van de Amerikaanse sojaboon.