Genderneutraal plassen blijft maatwerk
Veel publieke instellingen komen met een genderneutraal toilet. Maar gescheiden wc’s hebben ook een functie, zegt toiletdeskundige Marian Loths.
Bij een omgeving waar iedereen welkom is hoort ook een genderneutraal toilet, vinden het Rijksmuseum en het Stedelijk Museum. In navolging van andere publieke organisaties, zoals de gemeenten Utrecht en Amsterdam, Hoogheemraadschap Delfland en de Universiteit Leiden, komen de musea met toiletten waar iedereen terecht kan voor een kleine of grote boodschap, ongeacht het geslacht.
“Wij gaan graag mee met wat er in de samenleving speelt”, zegt een woordvoerder van het Rijksmuseum. “Daar willen we een voortrekkersrol in spelen. Dat hebben we eerder gedaan bij de presentatie van bepaalde objecten. We gebruiken bijvoorbeeld geen woorden als eskimo of neger meer, maar witte en zwarte mensen.”
Amerika
De discussie over genderneutrale toiletten komt overwaaien uit Amerika, waar het parlement van North- Carolina vorig jaar bij wet vastlegde dat het geslacht in je geboortebewijs bepaalt welk openbaar toilet je moet gebruiken. Óók als je transgender bent. Een belachelijke maatregel, vonden bekende artiesten en bedrijven, die prompt hun activiteiten in North-Carolina staakten. Hoewel de staat zich uiteindelijk genoodzaakt zag de wet in te trekken, is er volgens transgenders wereldwijd nog een flinke sanitaire slag te maken. Genderneutrale toiletten maken korte metten met fronsende blikken en keuzestress, zo luidt hun pleidooi, en dragen bij aan hun acceptatie en welbevinden.
Hoe de genderneutrale toiletten er precies uit komen te zien, weet het Rijksmuseum nog niet. “Je kunt die toiletten niet zomaar in een mannen- of vrouwenblok zetten. We zijn net verbouwd, dus we moeten even kijken hoe we het doen met de ruimte”, zegt een woordvoerder.
Stedelijk
Het Stedelijk Museum houdt het bij één genderneutraal toilet dat deze maand wordt opengesteld. Het is ‘gewoon een extra voorziening’, zegt een woordvoerder. “We vinden het belangrijk dat onze bezoekers een keuze hebben. De aparte toiletten voor mannen en vrouwen blijven daarnaast gewoon bestaan.”
Voor die keuze heeft industrieel ontwerper Marian Loth, die aan de TU Delft onderzoek doet naar de hygiëne van openbare toiletten, wel begrip. De scheiding tussen mannen- en vrouwentoiletten is er altijd al geweest, zegt ze. “Volgens mij gaat het terug tot de klassieke oudheid toen mannen en vrouwen al gescheiden badderden en naar het toilet gingen. Dat heeft deels met preutsheid te maken. Maar een vrouw gebruikt het toilet ook heel anders dan een man. Als je mannen op een zittoilet laat plassen, wordt het al gauw een kliederboel.”
Voor NS-treinen ontwierp Loth een toilet dat zowel een urinoir als een zittoilet in één hokje herbergt. Dankzij die combinatie houden vrouwen schone billen, en kan de man zijn behoefte in het urinoir doen zonder dat er een dame over zijn schouder gluurt. De toiletten worden dit jaar in tachtig intercity’s geplaatst.
Loth juicht de komst van genderneutrale toiletten toe, maar vindt niet dat het gescheiden toilet helemaal moet verdwijnen. “Het is maatwerk. Als het laat is, je bent in een disco en zit als enige vrouw met een vreemde man in het toilet, kan dat vervelende situaties opleveren. Maar als je er als transseksueel voor kiest om man te zijn en je moet toch het vrouwentoilet gebruiken, dan is dat óók vervelend. Ik denk dat de oplossing in goed design zit. Een afgesloten ruimte met een urinoir en een zittoilet, en een gezamenlijke ruimte voor het handen wassen. Dat kan prima samen.”
