Gen gevonden dat lichaamsvet verdeelt
Mensen met veel vet rond hun buik hebben meer kans op diabetes en hartziektes in vergelijking met mensen die vet vooral rond de heupen en dijen opslaan. Heupvet zit net onder de huid waar het weinig schade aanricht. Buikvet daarentegen ligt tussen vitale organen en ontketent zogenoemde 'metabole ziektes' als hoge bloeddruk, hartaanvallen, beroertes en suikerziekte.
Artsen weten dat al lang. Maar wat bepaalt nou of iemand die karakteristieke appel- of peervorm krijgt? Dat wist niemand. Een overwegend Amerikaans team van medisch biologen heeft nu een gen gevonden dat stuurt waar vet wordt opgeslagen.
De onderzoekers borduurden voort op resultaten van een recente studie naar de genetische basis achter vetverdeling. Daarin werd van 224.000 mensen de heup- en tailleomvang gemeten. In hun genoom werd gezocht naar gebieden die samenhangen met een appel- of peervorm. Dat leverde tientallen plekken op, waarvan meerdere in de buurt van één gen lagen.
Vetverdeling
De biomedici schakelden dit gen uit in zebravissen, schrijven ze in het vakblad PNAS. Vervolgens vergeleken ze de vetverdeling met die van gewone vissen, waarin het gen nog wel werkt. Het verschil was overduidelijk: vissen die het gen missen krijgen minder buikvet. Ook bestaat hun buikvet uit heel veel kleine vetcellen. Terwijl de gewone vissen weinig cellen hebben, die groter zijn. De eerste vorm geeft in mensen minder kans op ziekte dan de tweede vorm.
De gemuteerde vissen lijken ook beschermd tegen metabole ziektes. In een tweede experiment kregen alle vissen vetrijk voedsel, wat op den duur kan leiden tot ongevoeligheid voor insuline, wat weer een risicofactor is voor diabetes type 2 en hartziektes. In de mutanten bleef insuline, het hormoon dat suiker uit het bloed haalt na een maaltijd, beter werken.
Dezelfde rol
Een bevestiging van de resultaten komt van collega-onderzoekers in Zweden, die het DNA van patiënten onder de loep namen. In mensen met diabetes type 2 had het betreffende gen een verhoogde activiteit. Het is daarom aannemelijk dat het gen in mensen ongeveer dezelfde rol speelt als in zebravissen, die qua genetica en ontwikkeling erg op ons lijken.
Van het gen is bekend dat het helpt bij het maken van bloedvaten. Hoe het betrokken is bij de vetverdeling is nog speculeren. "We denken dat de genen die bloedvaten bouwen ook structuren maken waarin vetcellen zich huisvesten. En op de een of andere manier trekt die rol de verdeling en vorm van vet scheef", aldus het team. "Maar het gaat hier waarschijnlijk om slechts één van vele verschillende genen die elk bijdragen aan de lichaamsvorm en de metabole gezondheid."
