Gemopper over Duitslands rode loper voor Erdogan

Na jaren van relatiestress zoeken Duitsland en Turkije toenadering tot elkaar: vandaag landt de Turkse president Recep Tayyip Erdogan (64) in Berlijn voor een driedaags staatsbezoek op uitnodiging van de Duitse president Frank-Walter Steinmeier. Ergodan bezocht Duitsland tien keer eerder, maar dit bezoek is anders. Dit wordt zijn eerste officiële staatsbezoek als president aan Duitsland.

Met militair eerbetoon wordt hij morgenochtend ontvangen door president Steinmeier in slot Bellevue in Berlijn. Hij zal gesprekken voeren met bondskanselier Merkel en in Keulen een moskee openen. In het Bellevue wacht hem een staatsbanket. Die luisterrijke ontvangst is opmerkelijk: de Duits-Turkse betrekkingen daalden de afgelopen jaren tot het vriespunt.

Nazi's

De regering-Merkel verbood Erdogan in 2017 campagne op Duitse bodem te voeren voor zijn geplande nieuwe systeem voor het kiezen van de president. Waarop een woedende Erdogan hen voor nazi's en fascisten uitschold. IJziger kon het contact daarna niet worden. Voormalig minister van buitenlandse zaken Sigmar Gabriel koos een harde Turkije-koers en kondigde aan de handel met het land te verminderen.

Na de mislukte staatsgreep in Turkije in 2016 wees Erdogan de in de VS wonende prediker Fetullah Gülen als schuldige aan. Sindsdien zijn tienduizenden op verdenking van Gülen-sympathieën en terrorisme opgepakt, onder wie vele journalisten, ook Duitsers, zoals Die Welt-journalist Denis Yücel. Hij kwam in februari na bijna een jaar vrij, maar nog altijd zitten zeven Duitse journalisten in Turkse gevangenissen.

Diplomatieke dooi

Dat is allemaal niet vergeten en de verstandhouding is nog verre van zonnig. Toch is een diplomatieke dooi ingezet, nadat de landen eerder al hun ambassades in Ankara en Berlijn heropenden.

Het staatsbezoek is 'een soort huwelijksreis', aldus Kristian Brakel, Turkije-expert van de Duitse Heinrich Böll-stichting, een groene denktank voor politieke hervormingen. "Dit terwijl de situatie in Turkije niet verbeterd is, integendeel."

Beide landen hebben belang bij een betere relatie. Duitsland omdat Turkije Navo-bondgenoot is en een buffer vormt naast Syrië. Merkel sloot een deal met Erdogan: geld in ruil voor het tegenhouden van vluchtelingen. En Turkije omdat het steeds meer alleen staat in de wereld, nu het ook met de VS in onmin ligt. Turkije kampt met een fikse economische crisis; de Lira kelderde dit jaar met 40 procent.

Turkije leunt zwaar op Duitsland. Zo'n 7500 Duitse bedrijven zijn actief in Turkije, bij de handel tussen beide landen gaat het om tientallen miljarden euro's. Duitsland herbergt de grootste Turkse gemeenschap buiten Turkije. Erdogan wil zich inspannen om de moeizame tijden 'volledig achter ons te laten', zei hij op een persconferentie; hij wil de 'economische banden' vergroten.

Het staatsbezoek van Erdogan doet in Duitsland vele wenkbrauwen fronsen: wordt hier niet de rode loper uitgerold voor een man die steeds meer trekken van een dictator vertoont, vraagt men zich af. Voor een vijand van de liberale democratie, een man die zomaar (Duitse) journalisten opsluit en Merkel een nazi noemde? In Berlijn maken autoriteiten en politie zich op voor grote anti-Erdogandemonstraties.

Politici van De Groenen, de liberalen (FDP) en de rechtspopulistische AfD hebben wegens kritiek op het Erdogan-bezoek hun komst naar het staatsbanket afgezegd, net als de burgemeester van Berlijn, Michael Müller. En zelfs kanselier Angela Merkel komt niet, maar hoe dat ingeschat moet worden, is moeilijk te zeggen: Merkel laat staatsbanketten vaker aan zich voorbijgaan.

Lees ook

Turkse ambassadeur ontboden bij EU

De Turkse ambassadeur bij de EU werd vorig jaar op het matje geroepen door de Europese Commissie. Hij moest tekst en uitleg geven over uitlatingen van president Erdogan.