Gemeenten laks in aanpak radicalisering

De helft van de gemeenten doet nauwelijks iets om radicalisering tegen te gaan. Terwijl het kabinet de lokale politiek juist een belangrijke rol toebedeelt in de aanpak van radicalisering en jihadisme. De Inspectie Veiligheid en Justitie waarschuwt dat signalen mogelijk niet worden herkend als niemand binnen de gemeente daarvoor is opgeleid.

Het zijn vooral kleine (tot 50.000 inwoners) en middelgrote (tot 100.000 inwoners) gemeenten die geen antiradicaliseringsbeleid voeren, aldus de inspectie in een evaluatie van het antiterreurbeleid. Gemeenten zeggen dat het probleem bij hen niet speelt. Investeren in voorlichtingsprogramma’s of het speciaal opleiden van ambtenaren vinden ze daarom onnodig.

Mogelijk worden er daardoor problemen over het hoofd gezien, schrijft de Inspectie Veiligheid en Justitie. Vooral omdat het herkennen van radicalisering moeilijk is – laat staan dat het eenvoudig is om te bepalen welke maatregelen en projecten helpen. De Inspectie spreekt zich in de evaluatie nadrukkelijk niet uit over de effectiviteit van het antiterreurbeleid, omdat dat zich lastig laat meten.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) erkent dat kleinere gemeenten moeite hebben om de deskundigheid over radicalisering te organiseren. Daarom hebben de regionale Veiligheidshuizen – waarin gemeenten, justitie, politie, reclassering en zorg samenwerken – het initiatief genomen om kleine gemeenten te ondersteunen, aldus een woordvoerder van de VNG.

Niet alleen uit grote steden

Radicalisering komt overal in Nederland voor, benadrukt de VNG. Daarom is het van belang dat alle gemeenten, klein en groot, zich ermee bezighouden, ook als er geen concrete aanwijzingen voor problemen zijn.

Dat IS-sympathisanten lang niet altijd uit grote steden komen, blijkt uit de lijst met Nederlanders die naar Syrië en Irak zijn vertrokken en daar al dan niet vandaan terugkeerden. Op die lijst staan onder meer Raalte, Leidschendam en Velp, stuk voor stuk kleine gemeenten.

De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid vindt het geen vereiste dat elke gemeente een speciaal antiradicaliserings­beleid voert, zolang ze de situatie ter plekke maar goed hebben onderzocht, aldus een woordvoerder. Er gemakshalve vanuit gaan dat de spanningen niet spelen in de gemeente, is onverstandig.

Maatregelen

In 2014 introduceerde het kabinet 38 maatregelen om radicalisering en jihadisme aan te pakken. De maatregelen variëren van het bevriezen van banktegoeden van IS-sympathisanten, het opzetten van een familiesteunpunt voor gezins­leden van jihadisten en de mogelijkheid om het Nederlanderschap af te pakken van mensen die de overheid ziet als een gevaar voor de nationale veiligheid.

Gisteren maakte minister Stef Blok van veiligheid en justitie bekend dat hij vier paspoorten van uitreizigers ongeldig heeft verklaard. De vier bevinden zich nog in IS-gebied of zijn inmiddels gedood en zijn in Nederland tot ongewenst vreemdeling verklaard. Sinds maart kan Blok het Nederlanderschap intrekken. Dit is de eerste keer dat hij het doet.

Bij een deel van de 38 antiterreurmaatregelen van het kabinet speelt de gemeente een cruciale rol. Het kabinet verwacht inspanning bij de preventie; het idee is dat een gemeente veel beter op de hoogte is van wat er in wijken aan spanningen bestaat dan de landelijke overheid. Ook in de begeleiding van een terugkeerder die al dan niet een straf heeft uitgezeten en die moet resocialiseren in de maatschappij.

Hoewel het onderwerp bij kleinere gemeenten niet altijd hoog op de agenda staat, hebben alle grote gemeenten wel een beleid over radicalisering ontwikkeld, schrijft de Inspectie. Daarmee is niet alles gezegd, blijkt in Amsterdam. Vandaag spreekt de gemeenteraad daar over mogelijke belangenverstrengeling bij de ambtenaar die verantwoordelijk was voor het team radicalisering en polarisatie.

Lees ook:

De beste bescherming tegen terreur is het hechte weefsel van een samenleving (commentaar 26 augustus)