Gelooft zelfs het IMF niet meer in het neoliberalisme?
Het neoliberalisme doet soms meer kwaad dan goed, schreef het IMF deze week. Daarmee lijkt het alsof deze veel bekritiseerde vorm van kapitalisme nu ook door de 'ware gelovige' wordt verlaten. Maar de internationale kredietverstrekker is al jaren bezig zich te ontdoen van de scherpe kanten van het neoliberalisme.
Normaal leidt de uitgave van het IMF-tijdschrift Finance & Development nauwelijks tot reacties. Het juninummer maakt wel heel wat los. Daarin schrijven drie prominente IMF-economen dat de nadelen van neoliberalisme groter kunnen zijn dan de voordelen. Voor critici staat het IMF gelijk aan bezuinigen, privatiseren, vrije markt en beperken van overheidsinvloed, vier belangrijke pijlers van de neoliberale agenda.
Dankzij die agenda groeide de wereldhandel waardoor miljoenen mensen uit de armoede zijn gekomen, stellen de economen. Maar er is een keerzijde. Neoliberalisme kan ook leiden tot grotere inkomensongelijkheid en lagere economische groei.
Neoliberalen hechten aan een lage staatschuld. Maar wat het ideale schuldniveau is, weet niemand. De drie economen vragen zich af of het zin heeft voor kredietwaardige landen als Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten om de staatsschuld te verlagen.
Volgens de neoliberale theorie maakt hoge schulden een land kwetsbaar voor nieuwe crises en zou het de economische groei beperken. De praktijk wijst uit dat voor verlaging van de schuld de overheid flink moet bezuinigen. Burgers geven daardoor minder geld uit, waardoor de economische groei stil valt. Daarom ook steunde IMF-directeur Christine Lagarde een paar jaar geleden de verhoging van het Amerikaanse schuldenplafond.
Bij bezuinigingen lopen zowel de werkloosheid als de inkomensongelijkheid op, schrijven de economen. Zij stellen dan ook dat overheden met voldoende fiscale ruimte beter een hoge schuld kunnen accepteren dan flink te bezuinigen. Ook dat beleid draagt Lagarde al enige jaren uit. Zo pleitte zij voor meer overheidsinvesteringen in bruggen, wegen en elektriciteitskabels, zelfs als dat tot een hogere staatschuld leidt.
De uitspraken van Lagarde werden destijds niet gezien als een afscheid van het neoliberalisme. Ze nam de term dan ook niet in de mond. De drie economen doen dat in hun zojuist gepubliceerde studie wel. Toch neemt het IMF daarmee niet officieel afscheid van de neoliberale agenda. Dan moet eerst de naam van Lagarde zelf onder de studie komen te staan.
