Geen Rusland, maar wel Russen op de Winterspelen

Rusland wordt als land geweerd, maar atleten die aantonen dat ze vrij zijn van doping mogen op individuele basis wel meedoen, zij het onder neutrale vlag en in neutraal tenue.

Dit compromis sprak voorzitter Thomas Bach van het Internationaal Olympisch Comité (IOC) gisteravond uit in het Zwitserse Lausanne, waar het IOC-bestuur bijeenkwam. Een Russisch atleet kan meedoen als ‘olympisch atleet van Rusland’ en na een gouden medaille wordt op het podium de olympische hymne gespeeld.

Straf

Rusland wordt door het IOC op deze manier gestraft voor de grootschalige dopingfraude die het pleegde rond de Olympische Winterspelen in Sotsji in 2014. Er was sprake van een ‘systematische manipulatie’ van het anti-dopingsysteem in Rusland, aldus het IOC, waarbij ook de Russische overheid was betrokken. De Russische vice-premier Visali Moetko kreeg om die reden gisteren een levenslange schorsing opgelegd voor functies die zijn verbonden aan de Spelen. Moetko was tijdens de Winterspelen van Sotsji in 2014 de Russische minister van sport.

De beslissing is historisch. Nog nooit is een land geschorst vanwege dopingmisdrijven. Toch gaat de beslissing minder ver dan enkele hardliners propageerden. Volledige uitsluiting van Russische sporters blijft namelijk achterwege. Met name het wereldantidopingagentschap WADA had voor die uitsluiting gepleit. Het agentschap heeft de beschikking over zeker vier onderzoeken die de dopingfraude aantonen. Maar, zo zei Bach gisteren, het is ook het doel om schone sporters te beschermen.

Samenzwering

Met het besluit gaat het IOC verder dan het ging voor de Olympische Spelen van Rio de Janeiro vorig jaar. Toen werd Rusland niet geschorst, ondanks forse beschuldigingen van onder meer het WADA, en werd het aan sportbonden overgelaten of Russische atleten mochten starten. Dit resulteerde in het meedoen van een groot deel van de Russische ploeg.

Dit keer was het anders, verklaarde Bach op de persconferentie gisteravond. “Bij Rio ging het om fraude bij een Russisch laboratorium. Nu gaat het om de manipulatie in een olympisch laboratorium, in Sotsji. Bovendien hebben de Russen nu de kans gekregen zichzelf in hoorzittingen te verdedigen.”

Het heeft lang geduurd voordat het IOC een beslissing nam over Russische deelname in februari. Het comité wachtte op een rapport van Samuel Schmid, voormalig president van Zwitserland. Schmid moest onderzoeken of er inderdaad sprake was van een ‘institutionele samenzwering’ binnen Rusland. Pas gisteren kreeg het IOC-bestuur dat rapport in handen.

Criteria

Als Russische atleten willen meedoen aan de Spelen, moeten ze aan strenge criteria voldoen. Sporters die eerder zijn geschorst voor dopinggebruik zijn sowieso geschorst. Dit zou betekenen dat bijvoorbeeld schaatser Pavel Koelizjnikov, al een aantal jaar een plaaggeest voor de Nederlandse sprinters, in februari thuisblijft. Atleten die niet zijn gepakt, moeten zich onderwerpen aan een strikt testproces van een door het IOC opgestelde speciale commissie, voordat ze worden toegelaten.

Afgelopen maand zijn door het IOC 25 Russische sporters op individuele basis geschorst. Zij mogen nooit meer meedoen aan de Olympische Spelen. Het IOC straft ook Russische bestuurders hard.

Rusland heeft de beschuldigingen over dopingfraude altijd glashard ontkend. De voorzitter van het Russisch Olympisch Comité, Alexander Zhoekov, heeft al gezegd in beroep te gaan bij het Hof van Arbitrage van Sport. Bovendien heeft Rusland gedreigd met een boycot, als deze beslissing door het IOC zou worden genomen. Of dat daadwerkelijk gebeurt, is onzeker. De Russische staatszender VGTRK heeft al aangegeven de Spelen niet te zullen uitzenden.

Russische atleten en politici uitten vrijwel allemaal kritiek op de beslissing, ook al was er toch ook positief nieuws. “Maar een toelatingsprocedure is op zichzelf al vernederend”, aldus Alexei Kravtsov, hoofd van de Russische schaatsbond.

Tekst loopt verder onder de tweet van het IOC.

Bewijs

Dat Rusland zou worden gestraft, dat was wel duidelijk. Sinds Sotsji is zeer veel bewijs verzameld. In 2014 klapte voor het eerst een Russische atlete uit de school, samen met haar man. Daar kwamen ook nog verklaringen bij van de naar Amerika gevluchte oud-directeur van het Russische dopinglaboratorium in Moskou, Gregori Rodtsjenkov.

Hij vertelde onder meer dat hij voor atleten een cocktail maakte waarin hij drie verboden anabole steroïden mengde met Martini. Dat maakte dat de Russische atleten positief zouden zijn als ze op de Spelen zouden worden getest. Daarom ontwikkelde hij, in samenwerking met de Russische geheime dienst, een systeem waarin de positieve plasjes zouden worden verwisseld met ‘schone’ urine.

De onthullingen van Rodtsjenkov leidden tot twee onderzoeksrapporten van Richard McLaren, die de beschuldigingen onderzocht. Hij stelde onomstotelijk vast dat er in Rusland een vanuit de staat geleid dopingprogramma bestond. In de bijlage van zijn tweede rapport vermeldde hij bovendien de codenamen van zeker duizend atleten die te maken zouden hebben gehad met positieve dopingtesten.

Misschien nog belangrijker was dat de onderzoekscommissie in november een enorm backup-bestand van het Moskou-lab in handen kreeg. Hierin stonden alle testresultaten van Russische atleten in de periode 2012-2015. Bovendien concludeerde het Wada dat de Russische dopingautoriteit Rusada niet voldeed aan de eisen die wereldwijd worden gesteld.

Samuel Schmid, die het McLaren-rapport controleerde, was gisteren overduidelijk: “We hebben nog nooit zulke grote manipulatie gezien. Het heeft voor ongelooflijke schade gezorgd voor het olympisch ideaal en de sport.”

Lees ook: Bij sport in Rusland draait alles nog steeds om het moederland