Gedetineerde vaders blijven ook in de bajes ‘papa’ met zelfgemaakt boek

“Ik zie het boek nu voor het eerst.” Gedetineerde vader Ferrell klemt het tussen zijn handen en laat het in de volgende tien minuten niet los. Hij slaat het niet eens open, hij staart alleen trots naar de kaft.

Hij en andere vaders in detentie kregen in de penitentiaire inrichting in Alphen aan den Rijn het boek ‘Zitten, lezen en schrijven, originele kinderverhalen uit de gevangenis’ uitgereikt, dat zij zelf voor hun kinderen hebben geschreven. Zulke projecten, waarbij gedetineerde ouders de band met hun gezin onderhouden, kunnen bijdragen aan hun resocialisatie in de maatschappij.

Het boek kwam tot stand met het geld dat de Jan van Luxemburg Prijs opleverde. Die wordt jaarlijks uitgereikt aan een initiatief dat leesplezier voor jong en oud bevordert. Afgelopen november won het vader-voorleesproject van pastoor Jan Lange en enkele vrijwilligers de prijs. Tien keer per jaar mogen gedetineerden in Alphen aan den Rijn voor de camera een verhaal voorlezen. Hun kinderen krijgen daarvan een dvd thuis. “Bij de prijs hoort een geldbedrag”, zegt Lange. “Toen ik aan Ferrell vroeg of we het geld moesten besteden aan eten of drinken, kwam hij met het idee voor dit boek.” Nu worden tweeduizend exemplaren verspreid in scholen, bibliotheken en gevangenissen.

Melli en Knaldo

“Ik gaf alleen de voorzet”, zegt Ferrell bescheiden. “De andere gevangen vaders kopten de bal in.” Hij schreef voor zijn twee zoontjes een voetbalverhaal over Melli en Knaldo. “Ik kijk altijd uit naar de voorleessessies. Het is heel belangrijk voor me dat mijn kinderen mij kunnen zien. Ik bel elke dag met ze, maar zij kunnen mij niet bezoeken.” Richard, die ook aan het boek bijdroeg, mag in weekenden met verlof en kan zijn verhalen tot zijn geluk inmiddels zelf voorlezen, met zijn zoon op schoot. “Als ik bij hem ben, komt hij meteen bij me met een boek. Door dit project blijf je ook tijdens je periode in de gevangenis echt vader voor je kind.”

Volgens Joni Reef, universitair docent criminologie aan de Universiteit Leiden, zijn er gelukkig steeds meer vrijwilligersprojecten die aandacht besteden aan de familieband van de gedetineerden. “Bij de identiteit ‘vader’ hoort beter gedrag dan bij ‘gedetineerde’, zegt ze, “En dat draagt bij aan de resocialisatie van gedetineerden in de maatschappij. Er wordt in dat kader vooral aandacht besteed aan woning en werk voor ex-gevangenen, maar de band met het gezin is minstens zo belangrijk.”

Restrictief

Het Nederlandse beleid in gevangenissen is restrictief. Gedetineerden mogen bijvoorbeeld minimaal fysiek contact hebben met hun kinderen. “Terwijl het voor de kinderen, de vaders en de samenleving goed is als de familiebanden niet worden doorgesneden tijdens de opsluiting”, aldus Reef .

“Je kunt vinden wat je vindt van gedetineerden”, zegt pastoor Lange, “ze zitten hier niet voor niets. Maar ik help de mannen die zich volledig willen inzetten voor een project als dit boek. Natuurlijk wil niet iedereen meedoen. De kinderen moeten de juiste leeftijd hebben. Sommige gedetineerden zijn te macho en anderen schamen zich, omdat ze hier zitten, of omdat de band met hun kinderen slecht is.”

“Het klinkt gek, maar ik haal veel positiefs uit mijn tijd hier”, zegt gedetineerde vader en illustrator Bas. “Ik moest al die verhalen van tekeningen voorzien. Dat was doorwerken. Ik wist niet dat ik dat kon. Toen werden de illustraties ook nog eens steeds mooier. Inmiddels heb ik ook voor een ander project een poster ontworpen. Ik heb veel ideeën om straks door te gaan met tekenen en ontwerpen.”

De achternamen van de gedetineerden zijn om privacyredenen alleen bekend bij de Dienst Justitiële Inrichtingen.

Lees ook:
Een open, kleinschalige gevangenis prikkelt gedetineerden om zich positief in te zetten

Op zijn tournee langs gevangenissen laat criminoloog Francis Pakes zich insluiten in een IJslandse bajes. ‘Daar kan ook Nederland een voorbeeld aan nemen.’