Gang naar de vrieskast genoeg voor citatieknaller
Onderzoekers vestigen hun naam door te publiceren. Elke vijftien jaar verdubbelt de hoeveelheid opgeschreven wetenschap. Ooit loopt dat spaak, maar tot die tijd legt de bibliometrie, het wetenschappelijk turven van publikatie en citatie, verborgen structuren in het onderzoek bloot.
Hoogste tijd dus om een nummer 1-notering te melden. Welnu, volgens gegevens van het Institute for Scientific Information (ISI) in Philadelphia, dat citaties bijhoudt in de toonaangevende wetenschappelijke bladen, is de meest geciteerde in Nederland werkzame onderzoeker, gemeten over de jaren 1989, 1990, 1991 en de eerste helft van 1992. . . Peter Devilee van de vakgroep antropogenetica van de Rijksuniversiteit Leiden!
Het winnende artikel heet Mutations in the p53 gene occur in diverse human tumour types en verscheen op 7 december 1989 in het vakblad Nature. Het werd in totaal 272 keer geciteerd. De positie van het artikel is nog sterker, als je bedenkt dat het meer geciteerd is dan artikelen die in het begin van 1989 verschenen en die daardoor een jaar voorsprong hadden bij het citatieverzamelen.
De auteurslijst van het artikel vermeldt namen uit Baltimore, Houston, Durham, Ann Arbor en Bethesda, steden in de VS waar zich toonaangevende onderzoeksinstituten op het gebied van genetica bevinden. De eerste en laatste auteur komen uit Baltimore. Kenners weten dan dat het onderzoek is gedaan door de eerste auteur, onder leiding van de laatste.
De Leidse co-auteur wist nog niet dat hij zo hoog in de citatieranglijst stond, maar echt verbaasd is hij ook niet: een flink aantal van de citaties was hem bij het bijhouden van de vakpers wel opgevallen.
Het artikel gaat over een gen, een stukje van het erfelijk materiaal in de kern van elke cel van een mens, dat betrokken blijkt te zijn bij een flink aantal soorten kanker.
"Er werd toen hard gezocht naar genen die betrokken zijn bij het voorkomen van het ontstaan van tumoren," vertelt Devilee enthousiast. "Er waren al aanwijzingen gevonden dat het p53-gen in het erfelijk materiaal in heel veel tumoren was gemuteerd, veranderd, en dit artikel beschrijft een systematisch onderzoek daarnaar. Het was heel spectaculair, want eerder stond het p53-gen juist bekend als een oncogen, een gen dat kanker doet ontstaan."
Het artikel in Nature veroorzaakte een golf onderzoeken naar het p53-gen. Bij nog meer soorten kanker werd bekeken of in de woekerende cellen juist dit gen een wijziging had ondergaan. Anderen probeerden uit te vinden op wat voor manier p53 kanker tegenhoudt, en op wat voor manier gemuteerd p53 werkt. Elk onderzoek mondde uit in een of meer artikelen, elk artikel citeerde die Nature uit december 1989.
Hoe raakte Leiden erbij betrokken? "De groep uit Baltimore die het onderzoek deed, werkte zelf vooral aan darmtumoren. Omdat ze materiaal van veel soorten tumoren moesten bekijken, legden ze contact met andere groepen. Wij in Leiden hadden juist een serie borstkankertumoren geanalyseerd. Het was dus niet veel werk. Je kon naar de vriezer lopen en het opsturen."
De vakgenoten hebben dat heus wel door. Toch had het zin om in dat rijtje auteurs te staan: "Inmiddels doen wij ook onderzoek naar p53. En dit helpt dan enorm bij het leggen van contacten."
