Games kunnen kwaliteit onderwijs opvijzelen

We moeten af van de zesjes-cultuur, de lat moet hoger, we moeten lesmethodes en schoolroosters vernieuwen, zo stelde Annette Roeters, inspecteur-generaal van de Onderwijsinspectie, onlangs in Trouw (25 april). Terechte opmerkingen, maar in het benoemen van oplossingen proef ik nog wat onzekerheid.

Een veelgehoorde oplossing zit besloten in de uitspraak 'de lat moet hoger'. We zouden geen zes moeten eisen, maar een zeven of een acht. Hiermee spannen we het paard echter achter de wagen. Er zal vanzelf inflatie van het cijfer op gaan treden omdat er niets in het systeem verandert. De zeven wordt vanzelf de nieuwe zes en over enkele jaren spreken we van een 'zeventjes-cultuur'.

World Peace Game
De belangrijkste vraag is wat de kwaliteit is die we met elkaar nastreven. Waartoe leiden we jonge mensen op? Welke waarden, kennis en vaardigheden zijn belangrijk? Maar vooral: leren we leerlingen zelf vragen stellen, ontdekken, problemen benoemen en oplossingen vinden? Uit verschillende onderzoeken blijkt dat leerlingen gaan excelleren als we ze ondersteunen in het ontdekken van problemen en het vinden van oplossingen.

Een goed voorbeeld hiervan is de Amerikaanse docent John Hunter. In zijn beroemde 'World Peace Game' schept hij een denkbeeldige wereld waarin tienjarige kinderen een simulatiespel spelen. In het spel lopen de kinderen aan tegen vijftig problemen, variërend van een voedselcrisis tot een handelsoorlog. Tienjarige kinderen leren door zelf te ontdekken, samen te werken en oplossingen te vinden wat het is om met complexe problemen om te gaan. Ze leren te leren. Dit is heel wat anders dan het raden van het goede antwoord uit het hoofd van de docent of de laatste bladzijde van de methode.

MOOC
Maar het kan nog een stap verder gaan. Wat als we het hele onderwijs zouden gaan benaderen als een goed ontworpen spel? In een spel kun je kiezen tussen verschillende strategieën, je kunt simuleren, eigen doelen stellen en excelleren. Een spel is leuk, motiverend en geeft zogenoemde epic meaning. Goede games maken gebruik van een perfecte balans tussen vaardigheden en uitdagingen, iets dat ook wel flow wordt genoemd. Geen beloning meer in vorm van een nietszeggend cijfer, rapport of diploma, maar een proces van betekenisvol leren.

Het goede nieuws is dat dit vandaag de dag niet slechts een droom meer is. Er zijn nieuwe technieken beschikbaar om dit mogelijk te maken. Ik noem er twee: flipping the classroom en gamification. Bij flipping plaatsen docenten hun beste lessen online in de vorm van video's. Voorbeelden hiervan zijn de online Khan Adacemie en de populaire MOOC's (Massive Open Online Course). Doordat leerlingen thuis de lesstof volgen kunnen ze op school huiswerk maken. Hier kunnen zaken als kwaliteit, differentiatie en samenwerking tot stand komen. Bij gamification gaat het om het toepassen van spelelementen in het onderwijs. In een opdracht verdienen leerlingen bijvoorbeeld punten voor het kijken naar filmpjes, voor samenwerking of het beoordelen van elkaar. Leerlingen kunnen een wedstrijd aangaan doordat hun score zichtbaar is in een ranglijst. En het geheel zit verpakt in een verhaallijn waarbij de spelers een avontuur meemaken.

Er zal veel moeten veranderen om dit waar te maken: de rol van de docent zal veranderen en roosters, methodes en gebouwen moeten op de schop. Bovendien moeten we nadenken over toetsing, afsluiting en het schriftelijk eindexamen met bijbehorend diploma. Maar daarvoor hebben we een visionaire minister Jet Bussemaker en inspecteur-generaal Annette Roeters. Game on!