Gaat Comey geschiedenis schrijven met zijn getuigenis?

"Dit wordt misschien wel de belangrijkste hoorzitting die ik van mijn leven ga zien", zei deze week een commentator op nieuwszender CNN. Of ex-FBI-directer James Comey werkelijk geschiedenis gaat schrijven als hij vanmiddag het woord neemt voor de Senaatscommissie voor de inlichtingendiensten, is afwachten. Maar politiek Washington houdt er ernstig rekening mee. Niet alleen de nieuwszenders, ook de gewone tv-zenders, die rond die tijd normaal series uitzenden, gaan het live verslaan.

De senatoren, en dan vooral de Democraten onder hen, hopen vast te stellen of president Donald Trump heeft geprobeerd een onderzoek te hinderen dat de FBI doet naar Russische inmenging in de verkiezingen. Onder dat onderzoek valt ook mogelijke betrokkenheid van Trump of medewerkers van hem met Russische hack-activiteiten, tegen de Democratische partij en de campagne-organisatie van Hillary Clinton.

Het ontslag

De Amerikaanse senaat publiceerde gisteren al Comey's inleidende verklaring. Hij schrijft hoe Trump tijdens een diner voor twee vroeg om zijn loyaliteit. In een latere ontmoeting sprak hij zijn 'hoop' uit dat ex-veiligheidsadviseur Michael Flynn buiten schot zou blijven. Flynn was in februari ontslagen omdat hij binnen het Witte Huis had gelogen over zijn contacten, voor het aantreden van Trump, met de Russische ambassadeur. Comey ging niet op Trumps verzoek in. Op 9 mei kreeg hij zelf onverwacht zijn congé.

In de ontslagbrief sprak Trump wel dank uit dat Comey hem zou hebben verteld dat de president zelf geen voorwerp van onderzoek was. Comey zal vandaag zeggen dat dit klopte. Kennelijk wilde Trump op die manier iets in de openbaarheid krijgen dat, omdat het tegen de regels was, geen van zijn ondergeschikten wilde zeggen.

Over Comey's ontslag kwam zoveel rumoer, dat er een speciale aanklager werd benoemd. Dat gebeurde door de onderminister van justitie. Niet door de minister van justitie, Jeff Sessions, want die had beloofd zich buiten de Rusland-zaak te houden, omdat hijzelf ook contacten met Russen had verzwegen. Volgens mediaberichten is Trump nog steeds boos op Sessions omdat hem daarmee een belangrijke steunpilaar ontviel. Hun relatie zou nu zo gespannen zijn dat Sessions al een keer zijn ontslag heeft aangeboden.

Voorafgaand aan de hoorzitting buitelden ook de onthullingen over de relatie tussen Comey en Trump de afgelopen dagen over elkaar heen. Zo zou Comey aan Sessions hebben gevraagd, of hij nooit meer alleen met Trump in een ruimte hoefde te verkeren.

De wolk boven Trump

Maar Trump had ook andere wegen om druk op Comey uit te oefenen: de Washington Post hoorde dat hij aan de kersverse directeur van de gezamenlijke Amerikaanse inlichtingendiensten, Dan Coats, had gevraagd of die de FBI-directeur niet terug kon fluiten. Die besloot dat niet te doen. Maar hij meldde het verzoek, dat neer zou kunnen komen op strafbare belemmering van de rechtsgang, niet aan het ministerie van justitie.

Coats was gisteren al de gast van de commissie. Hij ontkende het bericht. "In de tijd dat ik dit werk doe, ben ik nooit onder druk gezet, heb ik nooit druk gevoeld om inlichtingen bij te buigen in politieke zin", zei hij.

Opvallend was dat Coats zich niet beriep op staatsgeheim, of op het recht van de president om zijn gesprekken vertrouwelijk te houden. "Ik heb het gevoel dat het niet juist is", was alles wat hij er over kwijt wilde.

En zo bleef boven het presidentschap van Trump de 'wolk' hangen die hij zo graag weggeblazen zou zien. Of hij dat wil omdat het afbreuk doet aan zijn toch al bescheiden overwinning in november vorig jaar, of omdat hij zich werkelijk schuldig maakte aan het misdrijf dat Richard Nixon zijn presidentschap kostte, vertelt Comey vandaag misschien. Maar misschien ook niet.

Lees ook: Dit zijn de opmerkelijkste passages in de verklaring van James Comey