Flexibele isolatielagen voorkomen dat Japanse gebouwen bewegen
In de hoogbouwstad Tokio schudden kantoorgebouwen vrijdag geruime tijd, maar ingestort is er amper iets, ondanks de zwaarte van de beving. De reden: Japan staat bekend om zijn aardbevingsbestendige bouwkunde.
"Sinds de jaren zeventig zijn er zoveel wolkenkrabbers gebouwd. Omdat we op een breuklijn liggen, zijn juist die heel zorgvuldig ontworpen en gecontroleerd", zegt Moriko Kira, een Japanse architecte. Zij heeft een bedrijf in Amsterdam, maar werkt ook in Japan.
Menshin is een kernbegrip in de Japanse bouwwereld. "Het betekent 'beweging vermijden', legt Kira uit. In 1980 is er een speciale techniek ontworpen: het loskoppelen van grote gebouwen van de aarde door het aanbrengen van zachte, flexibele isolatielagen. "Dat kan olie of lood zijn, maar is meestal rubber. In Nederland zou die methode funest zijn, maar in Japan bouwen wij op rotsachtige ondergrond." De 'stootkussens' zijn er in diverse vormen, als spiraal, S-vormig of als grote ronde damstenen.
Elk ontwikkeld land regelt bij wet hoe er gebouwd moet worden. Kira: "Gebouwen moeten hun eigen gewicht kunnen dragen, en in Nederland moet je als extra rekening houden met horizontale kracht van de wind. In Japan komen de aardbevingen daarbij. Die geven eerst verticale en daarna horizontale krachten af."
Het idee is dat een goede constructie een veilige vluchtweg mogelijk maakt. In wolkenkrabbers wordt altijd staal gebruikt omdat dat flexibeler is dan beton of steen en aldus een schok absorbeert. "Stel je een touw voor dat slingert: hoe langer het is, hoe meer vormen het zal aannemen."
Voor de Japanse Academie van Architectuur enquêteerde Kira in november duizend buitenlandse academici en architecten over hun studieverblijf in Japan. "Honderdtien van hen hebben geantwoord. Zij vinden Japan de top qua ingenieurswerk tegen aardbevingen. Hun probleem is dat Japan voor de beste technologische ontwikkelingen kiest; die kun je vaak in armere landen niet toepassen, ook al omdat de techniek daar niet goed begrepen en begeleid kan worden."
Kira's hoogbejaarde ouders in Tokio zijn ongedeerd, ontdekte ze zojuist na vele vergeefse belpogingen. Zij had de constructie van hun houten huis van twee verdiepingen bij een verbouwing in 2008 nog laten berekenen. "Het is licht en krijgt dus minder te verduren."
Met haar partner bouwde ze in datzelfde jaar een woning van vier lagen in de hippe wijk Shibuya in Tokio. "Dat heeft één meter beton als fundering, met daaronder heipalen. Het huis is zo smal dat het wel met staal moest, omdat beton te veel plek in zou nemen", lacht ze. "Nee, hoe het met dat huis is, weet ik niet. Daar had ik nog niet aan gedacht."
