Fiscus frustreerde onderzoek naar kinderopvangtoeslag

De Belastingdienst heeft een onderzoek naar het eigen handelen in de affaire rond het stopzetten van kinderopvangtoeslag ernstig gefrustreerd. Ambtenaren die al jaren betrokken waren bij de hardhandige en onterechte aanpak van honderden ouders kregen sleutelposities in het onderzoek, en konden zo stukken achterhouden voor de Kamer, blijkt uit onderzoek van Trouw en ‘RTL Nieuws’.

Deze week nog ging staatssecretaris Menno Snel (D66) opnieuw door het stof vanwege het handelen van de Belastingdienst in de zaak. Er zou sprake zijn geweest van ‘tunnelvisie’ bij ambtenaren in de jacht op fraude met kinderopvangtoeslag. Maar voor de honderden ouders bij wie in 2014 toeslagen werden stopgezet en teruggevorderd is er nog altijd geen oplossing. Een door Snel ingestelde adviescommissie komt waarschijnlijk pas eind dit jaar met aanbevelingen.

Fraudeonderzoek

Vorig najaar stelde Snel al een onderzoek in nadat Trouw onthulde dat de dienst in rechtszaken tegen gedupeerde ouders bewust interne stukken achterhield die voor de fiscus slecht uitpakten. De onderzoekers hebben hem laten weten dat hun beeld niet volledig is, omdat ambtenaren van de Belastingdienst eerst zelf een selectie hebben gemaakt van welke stukken zij mochten bekijken. Die informatie is niet door Snel aan de Tweede Kamer gemeld.

Nog opvallender is dat een ambtenaar die al jaren betrokken is bij het procederen tegen ouders een hoofdrol speelt in het achterhouden van stukken. In interne stukken in handen van Trouw en RTL dringt hij erop aan het falen van de dienst niet aan ouders te laten blijken. Dat zou niet alleen de ouders helpen in procedures, maar ook het gastouderbureau dat centraal staat in het fraudeonderzoek, waarschuwt hij. Hoe het kan dat juist die ambtenaar vooraf mocht bepalen welke stukken de onderzoekers al dan niet te zien krijgen, is niet duidelijk.

De Belastingdienst stelt in een reactie dat ‘volledige medewerking is verleend’ aan het onderzoek. In tegenstelling tot wat de onderzoekers schrijven, stelt die: “De auditors hebben gedurende het hele onderzoek zelf de selectie gemaakt van de documenten zonder beïnvloeding (...).” Juist vrijdag liet staatssecretaris Snel aan de Kamer weten dat de fiscus in deze zaak met het OM heeft overlegd over een mogelijk strafbaar feit door een ambtenaar, maar dat dit niet tot vervolging heeft geleid.

Moedeloos

Verder blijkt dat Snel honderden documenten die uiteindelijk wel gevonden zijn, niet naar de Kamer heeft gestuurd. Ook hier bepaalde de Belastingdienst zelf welke stukken ‘potentieel relevant’ zouden zijn, omdat de onderzoekers de documenten niet zelf konden inzien. Onder de achtergehouden stukken zitten waarschijnlijk verslagen van bezoeken eind 2013 van de Belastingdienst aan gastouders, op basis waarvan de fiscus in 2014 besloot de toeslagen van de honderden ouders stop te zetten.

Ook blijkt nu dat alle ‘signalen’ die de aanleiding waren voor het fraude-onderzoek uit begin 2011 stammen. Pas eind 2013 gebruikte de Belastingdienst die verouderde signalen om het gastouderbureau en de honderden ­ouders aan te pakken. Positieve be­vindingen uit de tussenliggende ­periode werden genegeerd. Snel liet deze week weten dat de ernst van de zaak pas onlangs tot hem doordrong ‘toen hij zelf de stukken ging bestuderen’.

Kamerleden reageren verbijsterd. Pieter Omtzigt (CDA) eist een ‘echt extern onderzoek’ naar het overtreden van wetten en ‘kwijtraken’ van documenten. “De Belastingdienst lijkt haar rol in de democratische rechtsstaat niet goed te begrijpen en dat is heel ernstig.” Renske Leijten (SP) zegt ‘verdrietig, moedeloos en woedend tegelijk’ te worden van het handelen door de Belastingdienst.

Lees ook:

Snel erkent fouten bij kinderopvangtoeslag en hoopt met nieuwe excuses de affaire af te ronden

Voor de tweede keer gaat staatssecretaris Snel door het stof vanwege een opeenstapeling van fouten bij het stopzetten van kinderopvangtoeslag. De Belastingdienst leed aan tunnelvisie, zegt hij.

Belastingdienst zette kinderopvangtoeslag stop naar aanleiding van achterhaalde informatie

Signalen van de GGD waren volgens de fiscus aanleiding om bij honderden ouders kinderopvangtoeslag stop te zetten. Die signalen waren al lang achterhaald, blijkt uit onderzoek van Trouw en RTL Nieuws.