Filosofie gaat ook om gevoelens

Voor Sonja Klopper (50) gaat filosofie niet alleen om rede en goede argumenten, maar juist ook om gevoelens. "Ik interesseer me niet voor voorbeelden aan de andere kant van de wereld. Ik zit hier in De Vermaning in Wormerveer, ik wil het hebben over wat in onze levens speelt." De actieve vrijwilliger, onder andere als buurtbemiddelaar en opruimcoach, zoekt als deelnemer aan het Filosofisch Café in Wormerveer naar zelfreflectie.

Haar uitspraken zijn tekenend voor de tweewekelijkse ontmoetingen in Wormerveer. Tijdens de kleinschalige bijeenkomsten in het dorp in de Zaanstreek, komen regelmatig persoonlijke verhalen van de deelnemers aan bod. Dat leidt tot veel gelach en, als aan het einde van de avond het onderwerp eenzaamheid aan bod komt, ook tot een enkele traan.

Vrije wil

Op het eerste oog lijkt de setting deze dinsdagavond meer op die van een buurtvergadering dan een café. De acht aanwezigen nemen plaats op rode vergaderstoelen rond drie bij elkaar geschoven tafels in een zaaltje van de voormalig kerk De Vermaning. Ieder heeft een zelfgeschreven naambordje voor zich en is voorzien van koffie, thee of een sapje. Van de eerder klaargezette flip-over wordt uiteindelijk geen gebruikgemaakt. De sfeer is gemoedelijk, maar de naar elkaar geworpen vragen zijn daardoor niet minder scherp.

Klopper wordt vandaag op haar wenken bediend: tien minuten na aanvang leidt het gesprek al naar een eerste persoonlijke anekdote. Vandaag staat de vrije wil op de agenda: Hebben we die?

Sander Giling (54) oppert van wel: "Ik had ook de mogelijkheid om niet te komen vanavond." De groep vraagt door: "Maar waarom ben je gekomen?" Een simpele vraag die leidt tot een zijtak in de discussie, als Giling vertelt dat zijn interesse voor filosofie deels werd gewekt toen zijn zoon een aantal jaren terug aangaf als vrouw verder te willen en een operatie te willen ondergaan. "Als vader heb je dan veel vragen waarop je nooit een antwoord krijgt. Mijn dochter is nu gelukkig, maar daar houdt mijn denken niet op."

Klopper vraagt zich af of dit een typisch geval van vrije wil is: zelf kunnen bepalen of je een man of een vrouw bent. Giling denkt echter van niet. In onze huidige cultuur zijn het rolpatronen die volgens hem ertoe leiden dat mensen geslachtsverandering ondergaan. "In indianenstammen kregen mensen vroeger zelf de keuze om man of vrouw te zijn, ongeacht in welk lijf zij waren geboren."

Zelfreflectie

Elkaar bevragen en zelfreflectie staan altijd centraal tijdens een filosofisch café. Het te bespreken thema wordt door de groep zelf bepaald. De Wormerveerse variant werd geboren aan de rand van het zwembad, toen filosoof Joke Kallenbach-Hutteman in gesprek raakte met Marcel Boer, voedingstechnoloog met interesse in filosofie.

Ze zijn met hun filosofisch café, voor zover ze zelf weten, de eerste in de Zaanstreek. Het bleek een schot in de roos. Op een oproep in de lokale krant kwamen vijfenveertig reacties binnen. Een deel daarvan haakte af, een ander deel staat nog op de wachtlijst. "We willen de groepen klein houden. Mensen moeten leren gericht vragen te stellen, dat kan het beste als we steeds met dezelfde, kleine groep samenkomen", legt Kallenbach-Hutteman de keuze voor besloten bijeenkomsten uit. Haar rol als organisator ligt op de achtergrond. Iedere twee weken zit iemand anders de bijeenkomst voor. "Het moet geen metagesprek worden onder leiding van een gespreksleider."

Voor Willy Caspers (74), 'actief in de vrouwenwereld en lhbt-gemeenschap', was het filosofisch café een welkome activiteit in de regio. "Ik heb lang in Leiden gewoond. Ik nam daar deel aan allerlei lees- en discussiegroepen. Op mijn zestigste verhuisde ik voor mijn werk naar hier. Ik merk een cultuurverschil: dit is een industriegebied met hardwerkende mensen. 'Niet lullen, maar doen'. Het is dus fijn om mensen te ontmoeten die de diepte in willen."

Aan zin om te discussiëren ontbreekt het zeker niet. In de korte pauze wordt druk doorgesproken. Als het na twee uur tijd is om de zaal te verlaten, komt de discussie noodgedwongen ten einde. Te vroeg, vindt onder andere Caspers. Dat het café nog in de kinderschoenen staat, blijkt vervolgens uit het feit dat aan de vorm nog wordt gesleuteld. Caspers oppert om over twee weken nog op het gesprek van vandaag terug te komen. "Mijn hoofd zit na onze discussies altijd zo vol met gedachten. Dan kan ik thuis nog even evalueren en de volgende keer delen wat daar uitkwam."

Filosofisch Café Wormerveer

Bestaat sinds: januari 2017

Locatie: De Vermaning

Wanneer: tweewekelijks op dinsdagavond

Aantal deelnemers: 8

Thema van vandaag: Vrije wil

Gemiddelde leeftijd: 63

Meestgedronken drankje: koffie

undefined