'Extremisme fascineert me'

Les 1

Soms ontvouwt het leven zich mooier dan je had voorzien

"Ik ben in mijn jeugd vaak verhuisd omdat mijn vader als expat voor Unilever werkte. Mijn middelbare-schooltijd bracht ik door in Brazilië. We woonden op een compound met een groot hek eromheen en we werden overal met de chauffeur naartoe gebracht. Daar was natuurlijk geen klap aan. Als ik 's middags naar vrienden wilde in een compound 300 meter verderop en de chauffeur was met mijn moeder mee, kon ik niet weg. Lopen mocht niet, want je liep de kans ontvoerd te worden. Dus, dacht ik: ik moet een brommer, en ik hield een vurig pleidooi bij mijn vader dat ik er een nodig had, ook al was ik nog maar 15. Mijn vader dacht na en zei toen: 'Je krijgt een motor, dan ben je nog wendbaarder en sneller. Je moet altijd lange mouwen en handschoenen dragen, zodat ze niet zien dat je een buitenlander bent, en een dichte helm op.'

Voortaan ging ik op de motor naar school. Het was een heel lichte motor, maar ik voelde me John Travolta in 'Greased Lightning'."

Les 2

Wees verantwoordelijk

"Het leven wordt interessanter als je verantwoordelijkheid neemt. En dat kan op elk gebied. Je kunt 's morgens je kinderen op school droppen en denken: dat zit wel goed daar, maar je kunt ook wat taken op je nemen. Dat levert enorm veel op. Je krijgt andere gesprekken met de leerkrachten, en dat is altijd handig als er eens iets met je kind is, je leert alle kinderen bij naam kennen, je krijgt een indruk van de chemie in de klas en zo verdiep je je.

Ik ben luizenvader geweest. Terwijl je met je vingers over die hoofdjes glijdt, vertellen die kinderen je van alles. Een jongetje had het over zijn vader die naar Nederland was gevlucht en heel lang in een asielzoekerscentrum had gewoond. In de politiek wordt gepraat over de multiculturele samenleving en of de integratie voldoende slaagt, maar

voor die kinderen is het dagelijkse kost.

Geert Wilders slingert gemakzuchtige quotes de wereld in via Twitter en laat het echte denken over hoe een maatschappij beter wordt aan anderen over. Je kunt invloed uitoefenen, maar dan moet je wel verantwoordelijkheid nemen."

Les 3

Laat succes je niet verblinden

"Succes kan verblindend zijn, zeker in mijn vak. Je komt op tv en in de bioscoop en er zijn mensen die dat fantastisch vinden. Die bewieroking is leuk en vleiend, maar het is buitenkant, mensen weten niet werkelijk hoe het met je gaat. Wie had er gedacht dat acteur Heath Ledger verslaafd was aan kalmeringspillen, waar hij uiteindelijk aan bezweken is. Kurt Cobain had ook moeite met de spotlights. En het is ook niet makkelijk.

Ik probeer een gezonde afstand te houden tot die bewonderingsmachine. Ik woon rustig in een vinexwijk met mijn kinderen, heb al jaren dezelfde vrienden en ik ga alleen naar de premières van mijn eigen films. Of die slagen, is soms lastig te voorspellen. Je kunt ontevreden zijn over je eigen rol in een film die bejubeld wordt of juist heel tevreden zijn over je inbreng in een film die door niemand is opgepikt. Waar het om gaat is de innerlijke weg. Dat je gepassioneerd werkt met de mensen om je heen."

Les 4

Op z'n tijd een beetje lummelen

"Liefst met kinderen of geliefde, zou ik daaraan toe willen voegen. We leven in een snelle maatschappij, zelfs thuis vliegen de whatsappjes ons om de oren. Dan is het zo lekker om 's middags alles uit te zetten en even op de bank te gaan liggen, liefst met de zon die op je gezicht schijnt. De kinderen gaan ook lekker hun gang. En dan voel je wat die katten ervaren die altijd dat ene plekje in de zon opzoeken.

Vaak zet ik 's ochtends de wekker twintig minuten eerder dan noodzakelijk. Dan komen mijn dochters nog even bij me liggen en hebben we heel grappige gesprekken. Vanmorgen kregen we het over zoenen, waarom mensen dat doen en hoe dat voelt. We kwamen tot de conclusie dat lippen blijkbaar zo gemaakt zijn dat het lekker is als ze aangeraakt worden. En dan gaat het opeens over voortplanting en ben je onverwacht in de seksuele voorlichting beland."

Les 5

Er is geen eenduidig antwoord op de grote levensvragen

"Voor de film 'Knielen op een bed violen' heb ik me verdiept in geloof en wat het voor mensen betekent. Ik ben naar een paar diensten geweest van gereformeerde gemeenten, waarbij oude boerenpreken uit 1672 werden voorgelezen. Geen rituelen, maar het Woord lezen, de meest directe lijn tot God. Ik heb me verdiept in extremisme, omdat 'Knielen op een bed violen' daar in zekere zin ook over gaat. Fascinerend.

Er zijn een paar grote levensvragen waar je niet uitkomt. We weten niet waarom we hier zijn, waarom de zon er is, hoe we ons daartoe verhouden. We kunnen er niet van slapen. Dat kleine aardbolletje in die enorme ruimte, dat melkwegstelsel waar er nog honderdduizend miljard van zijn. Ons gevoel van begin en einde klopt niet met het universum. En hoe meer we weten, hoe groter de vragen, en hoe verleidelijker het is simpele antwoorden te vinden.

De wetenschap heeft geen sluitend antwoord, maar al die 1300 geloven weten het ook niet. Ze proberen er een geruststellend kloppend verhaal van te maken, maar het zijn pogingen de angst te bezweren. Het zou een hoop ellende schelen als iedereen accepteert dat er geen eenduidig antwoord is. Kun je er nog een boekje op naslaan en zeggen: ik vind het fijn volgens deze 25 regels te leven, maar zodra je gaat denken dat jouw versie sluitend is, komt extremisme om de hoek kijken. En dan worden er mensen buitengesloten, benadeeld of hun kop gaat eraf."

Les 6

Neem geregeld risico

"Eens in de zoveel tijd geef ik mezelf een schop onder de kont en doe ik iets wat ik tot dan toe niet heb gedaan of gedurfd. Zo liep ik al lang rond met het plan om met mijn werk naar het buitenland te gaan. Dat is eng, want je loopt het risico dat het niet lukt en je voor lul staat. Een paar jaar geleden kwam ik in contact met een Duitse producer en zij nodigde me uit voor een grote netwerkborrel. Heel spannend, want ik kende daar niemand en sprak geen woord Duits en toch ging ik erheen met een portfolio onder mijn arm.

Drie maanden later had ik een rol in een buitenlandse film met Christopher Plummer, Rosamund Pike en Simon Pegg. Ik heb Duits geleerd, in diverse Duitse producties meegespeeld en in de comedyserie 'Episodes' met Matt LeBlanc van 'Friends'. En dat komt alleen doordat ik destijds die stap heb gezet om naar Duitsland te gaan.

Meedoen aan 'Knielen op een bed violen' was ook een risico. Ik heb me echt afgevraagd of het iets voor mij was. Het is ook nog eens een bekend boek waar iedereen al een beeld bij heeft. Het afbreukrisico is groot. Toch heb ik volop ja gezegd, en het is ons gelukt er een groots epos van te maken, een liefdesverhaal waar het geloof als een duivel tussen komt slapen.

Risico nemen is eng, of het nou gaat om een spannend project, een vriend de waarheid vertellen of concluderen dat een relatie niet meer werkt. Er hoort ook bij dat het soms fout gaat en ik besluit ook weleens iets niet te doen, als ik voel dat het dan te druk wordt. Dat is je intuïtie, daar moet je naar luisteren, angst is een goede raadgever. Maar soms moet je je angst onder narcose brengen en ergens voor gaan. Anders kom je nergens."

Les 7

Heb niet de illusie dat je alles in de hand hebt

"Ik heb veel te danken aan wilskracht en doorzettingsvermogen. En ik heb de mazzel dat ik goed kan focussen. Dan kun je een eind komen, zelfs als je geen groot acteur bent. Ik bereid me overmatig goed voor. Als ik een script lees, sta ik bij elke zin stil tot ik echt snap wat er staat en ook weet wat ik ervan vind. Maar vervolgens moet je met de stroom meegaan. Want opeens komt je kind thuis met de opmerking 'Ik voel me niet fijn' en dan moet je er zijn.

Hoe goed je je ook voorbereidt, er gebeuren onverwachte dingen waar je geen invloed op hebt. Er vallen mensen weg, je relatie staat onder druk, je maakt je zorgen om je kind. Slaap je ook nog te weinig, dan overvalt je iets waar je geen macht over hebt. Toen ons eerste kind geboren werd, had ik zo'n slaaptekort dat ik op de snelweg in slaap ben gevallen. Ik schrok gelukkig op tijd wakker, heb de auto aan de kant gezet. Het was te druk, te veel. En dan kun je niets anders dan je overgeven aan wat er aan de hand is. Nu ik op een leeftijd kom dat ouders wat gaan mankeren, mijn moeder heeft parkinson, word ik soms overvallen door melancholie. Zachte, weemoedige en verdrietige gevoelens druk je niet zomaar weg. Die moet je accepteren, ze horen erbij."

Les 8

Haal diep adem

"Ik heb een heel enthousiast lichaam, mijn adrenaline- en energielevels schieten makkelijk omhoog. Het gevolg is dat ik vaak een hoge ademhaling heb. Ik ben in aanraking gekomen met meditatie, en alleen al het simpele feit dat je je bewust wordt van je ademhaling, levert zoveel op. Je wordt rustiger, helderder, vrolijker, creatiever en krijgt meer focus. Ademhaling is alles. Haal diep adem, richt je aandacht bewust daarop, elke dag tien minuutjes. Het kan in de auto, in de woonkamer, overal."

Les 9

Verander het klimaat, praat eens met je buren

"Ik kan heel moedeloos worden van de hoeveelheid plastic om een cadeautje dat ik voor de kinderen koop. Sowieso, hoe producten zijn ingepakt. Ik heb het gevoel dat we de aarde kapot aan het maken zijn. Ik probeer zo goed mogelijk te leven, mijn huis is duurzaam gebouwd, maar toch kom ik er niet onderuit dat ook ik te veel consumeer. Ik

print mijn scripts uit, omdat dat lekkerder leest. Ik vlieg met het hele gezin naar Berlijn voor het filmfestival, al compenseer ik dan wel netjes de CO2-uitstoot.

Denk niet dat het klimaat iets is wat de hoge heren in Den Haag bepalen. Je kunt zelf invloed hebben door met je buren te praten. Ik rijd elektrisch en mijn buren zien aan mij dat dat prima gaat. De ene na de andere buurman neemt een hybride auto. Verderop heeft iemand zonnecellen op zijn dak genomen. Laatst was er een buurtborrel en bespraken we met wat buurmannen of we die met z'n allen zouden kopen. Het is allemaal op kleine schaal, maar als iedereen die dit interview leest tegen zijn buren zegt: zullen we zonnecellen kopen, of een elektrische oplader voor het huis zetten, dan jaagt dat de groene economie aan waardoor het straks betaalbaar wordt voor iedereen."

Les 10

Wijsheid begint met verwondering

"De meest wijze mensen zijn mensen die veel vragen en ook durven te zeggen: ik snap het niet, leg mij dat eens uit. Als ik in een taxi stap, vraag ik de chauffeur het hemd van het lijf.

Het begint ermee dat je je verwondert. Hoe werkt dat? Hoe voelt dat? Wat doe je precies? Dan krijg je het verhaal waar iemand gepassioneerd over is. Je kunt door de straten van Casablanca slenteren, maar je kunt ook in gesprek gaan met lokale Marokkanen en vragen: Marokko is een koningsstaat, eigenlijk een dictatuur, hoe werkt die politiek bij jullie? Dan kom je erachter dat daar wel enige ontwikkeling is, maar hoe verhoud je je als land tot westerse toeristen? Je leert er nieuwe werelden door kennen en zo word je steeds wijzer.

Je komt er ook achter dat mensen in wezen hetzelfde zijn. Welk geloof je ook aanhangt, over het algemeen hanteren mensen dezelfde leefregels. Je kunt snel negatief oordelen over de hoofdpersoon van 'Knielen op een bed violen', maar probeer te begrijpen waarom hij zo doet, leer hem kennen, dan zie je waarin je op elkaar lijkt."

undefined

Barry Atsma

Barry Atsma (29 december 1972) werd geboren in Bromley, een buitenwijk van Londen. Zijn vader werkte bij Unilever waardoor het gezin vaak verhuisde. Hij woonde in Engeland, Griekenland, Brazilië en nu in Nederland. Hij heeft een oudere broer met het syndroom van Down. Zijn zus heeft een architectenbureau. Na een afgebroken studie rechten ging hij de toneelschool in Utrecht doen. Hij brak door met zijn rol in 'Rozengeur & Wodka Lime' en speelde daarna in diverse series en films (o.a. 'Komt een vrouw bij de dokter', 'Loft' en 'Michiel de Ruyter') en zat tien jaar bij Toneelgroep Amsterdam. Sinds de opnames van 'Knielen op een bed violen' heeft Atsma een relatie met actrice Noortje Herlaar, zijn tegenspeelster in de film. Uit een eerder huwelijk heeft hij twee dochters, Zoë (9) en Charley (6).

undefined