Extra defensiebudget redt Patriotmissie niet

1. Betekent dit het gelijk van al die politici en commentatoren die sinds een paar maanden roepen om meer geld voor Defensie?
Dat hangt ervan af wat Nederland wil. Er is voor Nederland zelf geen directe militaire dreiging die door Defensie afgeschrikt of verslagen moet worden. Het gaat erom welke bijdragen Nederland in internationale samenwerkingsverbanden als de EU en de Navo wil leveren aan gezamenlijke doelstellingen zoals het afschrikken van Rusland in Oost-Europa of de bescherming van Turkije tegen Syrische raketten.

Duidelijk is wel dat het steeds moeilijker wordt om internationaal een bijdrage te leveren die past bij de omvang van de Nederlandse economie. Het defensiebudget is naar Navo-verhoudingen vrij laag en er is een toenemend aantal conflictgebieden waarbij Europese landen voor zichzelf een militaire rol zien.

2. Waarom houdt Nederland een beperkte missie als de Patriot-inzet niet vol?
Defensie kiest er al jarenlang voor om bij een dalende begroting een breed palet aan middelen te behouden. Bij het ontbreken van een directe militaire dreiging voor Nederland is de wens om in de meeste internationale missies mee te doen leidend. Dat zou internationale politieke invloed en aanzien voor Nederland opleveren. De krijgsmacht moet dus allerlei soorten taken -zoals antipiraterij, raketverdediging, of verzetsbestrijding in Afghanistan - kunnen uitvoeren.

Onder de bezuinigingen van de twee kabinetten-Rutte bleek de wens zo'n 'veelzijdig inzetbare krijgsmacht' te behouden niet meer haalbaar. Er is toen gekozen om de landmacht vooral in te richten voor verzetsbestrijding in fragiele staten (alle tanks gingen eruit) en om daarnaast over een aantal nichecapaciteiten te beschikken, zoals de Patriots. Onder de huidige minister Jeanine Hennis is die koers doorgezet. Vanwege geldgebrek zijn er echter maar beperkte aantallen van iedere nichecapaciteit. Bovendien komt Defensie reserveonderdelen en specialistisch technisch personeel tekort. De systemen zijn dus maar voor beperkte tijd inzetbaar.

3. Er wordt nu meer geld vrijgemaakt voor Defensie. Is de visie van Hennis daarmee eigenlijk al achterhaald?
Waarschijnlijk niet. Het extra budget is beperkt (gesproken wordt over 100 miljoen per jaar) en zal waarschijnlijk opgaan aan zaken als het aanvullen van onderdelen of loonreparatie. Met meer reserveonderdelen kan de inzet iets verbeterd worden, maar het lijkt twijfelachtig dat het bedrag groot genoeg is om over te stappen van de huidige praktijk van het kannibaliseren van wapensystemen naar de aanleg van een afdoende eigen voorraad.

Voor het vergroten van de aantallen van verscheidene wapensystemen of het aannemen van meer personeel dat ze op uitzending kan bedienen zal in ieder geval geen geld zijn. Daarmee blijft ook de toekomstige inzetduur beperkt. De nieuw te vormen drone-eenheid met vier Reaper-toestellen zal volgens Defensie een missie van zes maanden kunnen volhouden. Met de 37 aan te schaffen JSF's moet permanent een missie van vier toestellen kunnen worden uitgevoerd. Maar volgens de Algemene Rekenkamer is die schatting te optimistisch omdat er ook getraind moet worden en er weleens een toestel kan neerstorten.

4. Is meer Europese samenwerking de oplossing?
Regelmatig klinkt de oproep tot verdergaande Europese defensiesamenwerking, waarbij landen zich in verschillende wapensystemen of taken specialiseren. Zo zou meer met minder geld gedaan kunnen worden. Maar dan moeten landen wel echt op elkaar kunnen rekenen. Zou Nederland zich bijvoorbeeld in raketverdediging willen specialiseren, dan moet hier niet op bezuinigd maar juist in geïnvesteerd worden. Als Nederland permanent Patriots kan leveren, zullen andere landen eerder op de Nederlandse specialiteit vertrouwen.

Vandaag meer in Trouw over de toekomst van de krijgsmacht.