Expert: Schuldhulp is nu nog een loterij. Mensen moeten weten waar ze recht op hebben

Er lijkt geen week voorbij te gaan zonder aandacht voor de 1,4 miljoen huishoudens met schuldproblemen. Verantwoordelijk staatssecretaris Tamara van Ark presenteerde deze maand meerdere maatregelen om schuldenaren wat uit hun moeras te trekken. Dat gebeurde kort nadat de Nationale Ombudsman en de Raad voor Rechtspraak in alarmerende rapporten schreven over misstanden bij de verwerking van schulden. Zijn die problemen nu uit de lucht?

Twee signalen

Een recent wetsvoorstel moet mogelijk maken dat gemeenten het direct van zorgverzekeraars, corporaties en energiebedrijven te horen krijgen als iemand betalingsachterstanden heeft. Bij twee van dit soort signalen moeten gemeenten in actie komen.

“Dit is een mooie stap”, reageert Nadja Jungmann, lector schulden en incasso aan de Hogeschool Utrecht. De ervaring leert dat veel mensen met schulden niet aankloppen voor hulp, om intussen onbedoeld verder te bouwen aan hun problemen. Volgens haar past de stap bij de daadkracht van Van Ark. “Vorig jaar kondigde die met haar ‘Brede schuldenaanpak’ beleid aan waar experts al jaren op wachtten.”

Net zo gewenst onder experts is de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet. Die moet zorgen dat deurwaarders niet zomaar te veel geld kunnen afnemen. Schuldenaren kunnen dan immers niet meer rondkomen. Eind vorig jaar werd die wet voor twee jaar uitgesteld wegens ICT-problemen bij de Belastingdienst. Van Ark besloot vorige week alsnog een groot deel van de verlichtende maatregelen uit die wet toch dit jaar al door te voeren.

Jungmann prijst dit, maar noemt het ‘niet genoeg’. Het zou ideaal zijn als gemeenten hun beleid eenduidiger uitvoeren, zegt ze. Zij zijn verantwoordelijk voor schuldhulp, maar mogen die verschillend inrichten. “De staatssecretaris zou een norm moeten opstellen voor hoe gemeenten te hulp moeten schieten. Dat mensen weten waar ze recht op hebben.”

Uniform beleid is nu nog ver weg. Welk soort hulp je krijgt, is een loterij, afhankelijk van de woonplaats en de politieke kleur aldaar, meent Jungmann. Zo moet je op sommige plaatsen eerst op een budgetcursus voordat je in aanmerking komt voor een schuldhulptraject. Andere gemeenten verlangen een dikke map met administratie voor ze te hulp schieten, terwijl het niet kunnen bijhouden van administratie voor veel mensen juist de oorzaak van alle problemen is. Jungmann: “Er zijn ook gemeenten waar mensen zich moeten melden in een groepsbijeenkomst. Maar schulden geven vaak schaamte. Zo’n groep is dan een veel te hoge drempel.”

Schuldsaneringstraject

In plaats van een groepsgesprek hebben schuldenaren volgens haar veruit het meest aan een schuldsaneringstraject. Daarin moet je drie jaar rondkomen van een inkomen net onder het bijstandsniveau. Houd je dat vol, dan scheldt de gemeente je overgebleven schulden kwijt.

Helaas lopen mensen ook dan nog tegen problemen aan, zegt Jungmann. In steeds meer gemeenten moet je je eerst melden bij een wijkteam voor je recht hebt op schuldhulpverlening. “Dat team ontbeert nog te vaak de kennis om alle administratie en belastingaangiften op orde te maken.”

Lees ook: 

Tweede Kamer baalt van falende schuldhulp

Al jaren kent de politiek de problemen in de schuldhulpverlening. Toch schiet de hulp aan mensen met problematische schulden tekort. De Tweede Kamer zit met een kater.

Verstrikt in de schulden en de regels

De meerderheid van de mensen met problematische schulden wordt door de gemeente niet bereikt en krijgt geen hulp. De hulpverlening is te traag en te complex. Als regels niet eenvoudiger worden, lukt het niet om het aantal mensen met chronisch geldgebrek omlaag te brengen.