Experimenten van Koolhaas nu ook door Pritzker Prize aanvaard
Rem Koolhaas (1944) heeft de Amerikaanse Pritzker Prize gewonnen, de belangrijkste internationale prijs op het terrein van de architectuur. De toekenning van de prijs (220000 gulden, uitreiking op 29 mei) is een erkenning voor Koolhaas' rol in het architectuurdebat van de afgelopen twintig jaar.
Koolhaas gooide als 'angry young man' heilige huisjes omver, met zijn aan het deconstructivisme verwante ideeën. Hij is altijd sterk geïnteresseerd geweest in de programmatische en procesmatige kant van de architectuur. Vorm en stijl komen op de tweede plaats. De opzet van een gebouw is bij Koolhaas als een scenario van opeenvolgende ruimtes. Looproutes spelen een cruciale rol in zijn ontwerpen en vormen vaak het 'skelet' van de gebouwen. De Kunsthal in Rotterdam is hier een goed voorbeeld van, evenals het Educatorium op De Uithof in Utrecht.
Dat Koolhaas, als eerste Nederlander, de Pritzker Prize heeft gewonnen, komt eigenlijk niet onverwacht. De Nederlandse architectuurgoeroe (hij inspireerde talloze jonge architecten) heeft in de Verenigde Staten altijd veel respons gevonden. Hij doceert aan Harvard, is een veelgevraagd gastdocent en kreeg de afgelopen jaren grote opdrachten in Seattle (een bibliotheek) en Los Angeles (een hoofdkantoor voor Universal Studios). Begin vorig jaar werd een door hem ontworpen villa in Bordeaux (waarin de kamer van de aan een rolstoel gekluisterde eigenaar een enorm liftplatform is) door het tijdschrift Time uitgeroepen tot het beste ontwerp van 1998.
In Nederland staat men ambivalenter tegenover Koolhaas. Zijn gebouwen worden weerbarstig gevonden, onder meer door vrij sec toegepaste materialen als beton, glas en golfplaat. Daarnaast vinden velen de gebouwen weinig praktisch in het gebruik.
Met de toekenning van de Pritzker Prize (deze bestaat inmiddels 21 jaar en wordt gefinancierd door de eigenaar van de Hyatt-hotelketen) treedt Koolhaas definitief toe tot het establishment. De jury van de prijs associeert zich het liefst met winnaars die een volwassen, doorontwikkeld oeuvre hebben met een grote naam in het veld, zoals Aldo Rossi, Renzo Piano, Frank Gehry en Tadao Ando. Het zijn vrijwel altijd veilige keuzes. Dat werkt twee kanten op. De architect krijgt er status door, maar de prijs zelf ook (de eerste winnaar was Philip Johnson in 1979). Met de keus voor Koolhaas lijkt de Pritzker-jury voor het experiment te kiezen, maar het is wel een experiment dat inmiddels alom is omarmd. Al heeft de theoreticus Koolhaas nog steeds de overhand over de bouwer en dat is bij de meeste andere Pritzker-winnaars juist andersom.
