Exit goedheid
Wat heeft de EU voor ons gedaan?, zegt een inwoner van het stadje Ebbw Vale. Hij wordt omringd door nieuwe bedrijfsgebouwen met daarop borden met de blauwe vlag van de Europese Unie. Sinds de staalindustrie er verdwenen is, behoort het stadje tot de armste van Wales. De EU trekt tot 2020 1,8 miljard pond uit om nieuwe bedrijven aan te trekken.
Toch heeft 62 procent van de bevolking van Ebbw Vale voor een Brexit gestemd. De Britse krant The Guardian concludeert dat het stadje 'bedolven wordt onder geld van de EU maar daar niet meer deel van uit wil maken'.
Wat heeft de EU voor ons gedaan? Een hoop goeds, en dat is het probleem. Veel mensen kunnen daar niet mee omgaan. Het is een paradox die velen ontgaat maar die voor christenen heel vertrouwd is. Denk bijvoorbeeld aan Bachs Mattheüs Passion. Als antwoord op de vraag wat de veroordeelde Jezus verkeerd heeft gedaan, klinkt: 'Hij heeft ons allen welgedaan/ De blinden gaf hij zicht/ de lammen liet hij weer lopen'. Hij is goed en daarom wordt hij verworpen.
Velen die in Groot-Brittannië voor een Brexit stemden hebben een weinig vrolijk zelfbeeld. Ze bungelen in de prestatiemaatschappij onderaan, voelen zich niet serieus genomen. Als dan iets positiefs jouw kant opkomt, is dat moeilijk om te geloven. (Hetzelfde mechanisme verklaart waarom mensen moeilijk een complimentje kunnen ontvangen.)
Veel aannemelijker klinkt voor hen het slechte nieuws van de voorstanders van een Brexit. Grote posters schreeuwden het uit: er zou een enorm bedrag naar de EU weglekken dat beter naar de gezondheidszorg kan gaan. Een tsunami van vluchtelingen dreigt het eiland te overspoelen. Ja dat klopt, dachten de inwoners van Ebbw Vale; wij krijgen slechte dingen op ons dak, zo is ons leven. En terwijl de EU bezig is om hun stad uit het moeras te trekken, zeggen ze: 'Wat heeft de EU voor ons gedaan?'
Wij kunnen niet aanvaarden dat we aanvaard zijn, verklaarde de theoloog Paul Tillich ons verzet tegen Gods goedheid. Zo ook kunnen de inwoners van Ebbw Vale niet accepteren dat de EU goed werk voor hen doet. Het klopt niet met hun zelfbeeld dat ze als oudere werklozen losers zijn die overal buiten vallen. Als goedheid het toch waagt om op hun pad te komen, zien ze het niet of jagen die weg.
Het stadje dat in Wales het meest van EU-subsidies profiteert, stemde voor een Brexit. De geldstroom zal opdrogen en de nieuwe bedrijven die voor hoognodige werkgelegenheid zouden hebben gezorgd, beginnen al terug te krabbelen.
Dichtbij mijn Franse huis is pas de Slag aan de Somme herdacht, die een miljoen doden eiste. Europa is het bloedigste continent ooit. Toch zijn er ook in ons land mensen die, omringd door zeventig jaar vrede en welvaart die de EU heeft gebracht, zeggen: 'Wat heeft de EU voor ons gedaan?'
Zoveel goedheid is niet te behappen voor iemand die zichzelf niet vindt deugen. Je kunt het nauwelijks zien, het past niet bij hoe je jezelf en de wereld ervaart.
Groot-Brittannië is even geseculariseerd als Nederland. Vroeger hoorden mensen in de kerk dat je als 'arme zondaar' door God bent aanvaard en gezegend.
Dat maakte het gemakkelijker om positieve dingen te waarderen en er, onder dankzegging, van te genieten.'Wat heeft de EU voor ons gedaan?'
Een betere vraag is: Wat doen wij onszelf aan?
undefined
